Maktaba ya Hadithi

1. Anafahamisha Mtume Swalla Allaahu alayhi wa sallam kuwa watu bora na wenye daraja ya juu zaidi ni watu wa zama zake miongoni mwa waumini, na hao ni maswahaba zake waliokutana naye na kumuamini na wakafa juu ya Uislamu, na wakabeba majukumu mazito ya kuwaita watu kwa Mwenyezi Mungu na kubeba bendera ya Uislamu na jihadi kwa ajili ya Mwenyezi Mungu Mtukufu na kumnusuru Mtume wake, rehma na amani zimshukie.

Na Mwenyezi Mungu Mtukufu amewasifu katika Kitabu chake katika sehemu zaidi ya moja, kama kauli yake:

Na alisema katika Aya nyingine kwamba amesha wasamehe na akawa radhi nao. Bali, Ibn Abbas, Mwenyezi Mungu awawie radhi wote wawili, aliyafasiri maneno ya Allah Aliye juu:

Akasema Ibn Abbas: “Ni Maswahaba wa Muhammad Swalla Allaahu alayhi wa sallam, aliwachagua kwa ajili ya Mtume wake”[1]

2.   Kisha inakuja baada ya Maswahaba katika wema na ubora: wale waliokuja baada yao miongoni mwa Tabi'iyn, ambao waliwatambua Maswahabah na wakajifunza kutoka kwao, na wakachukua kutoka kwao Kitabu cha Mwenyezi Mungu Mtukufu na Sunnah za Mtume wake, rehma na amani zimshukie, na wakafikisha kutoka kwao maneno yao katika tafsiri, elimu ya sheria na tauhidi.

3.   Kisha wafuasi wa Tabi’iyn waliobeba ujumbe na kufikisha elimu na wakaandika Sunnah, na Mwenyezi Mungu Mtukufu akaueneza Uislamu kupitia wao, na dini ikaenea sehemu zote za ardhi.Na Mwenyezi Mungu Mtukufu amewasifu kila mtu na akasema kuhusu Maswahabah:

Na Amesema Mwenyezi Mungu kuhusu Tabi’iyn na wafuasi wao:

4.   Kisha, Imran bin Huswein, radhi za Mwenyezi Mungu ziwe juu yake, akatia shaka iwapo Mtume, swala na salamu zimshukie, ametaja karne nyingine baada yao, au alikomea karne mbili zilizopita za wafuasi na wafuasi wao, na riwaya nyingi zilikuja bila shaka na kuingizwa kwa karne ya tatu.

5.   1- Kisha akasema, amani iwe juu yake, yatakayodhihirika katika umma wake miongoni mwa ufisadi na uovu. Ambapo katika ummah wake baada ya karne hizo kutakuwa na watu ambao watatangulia kutoa ushahidi bila ya kutakiwa kwao, na hii si kwa sababu ya shauku yao ya kutoa shuhuda na kutimiza haki, bali ni kwa sababu ya kupuuzia ushahidi, na ushahidi wao ni wa uwongo na batili, na hilo linashuhudiwa na riwaya ya Ibn Masoud Mwenyezi Mungu awe radhi naye, katika Hadithi ambayo Mtume kasema: “Kisha watakuja watu ushahidi wa mmoja wao utatangulia kiapo chake, na kiapo chake ndio utakuwa ushahidi wake”,[2] kumaanisha kuwa hawatauthamini ushahidi na hawajali kuwa wao ni miongoni mwa watu wanaofaa kutoa ushuhuda au laa. Ama wale wanaowahi kutoa ushuhuda ili kusimamisha uadilifu na kuwaunga mkono waliodhulumiwa, hao ndio mashahidi bora zaidi, kama alivyosema Mtume, amani iwe juu yake: “Je, niwaambieni mbora wa wanaotoa ushahidi? anayekuja na ushuhuda wake kabla ya kuombwa”).[3]

6.   Miongoni mwa sifa zao ni kusaliti amana, basi watu hawawaamini kwa damu zao, heshima, au mali zao.

7.   Sifa zao nyengine ni kutotimiza yale waliyojifaradhisha kwa Mwenyezi Mungu au kwa watu. Ikiwa mmoja wao aliweka nadhiri ya kumtii Mwenyezi Mungu Mtukufu au aliahidi kitu kwa mtu, basi anaivunja na haitekelezi.Na sifa hizi walizo nazo ni sifa za wanafiki ambao Mtume Swalla Allaahu alayhi wa sallam aliwaambia kuhusu tabia zao katika kauli yake: “Alama za mnafiki ni tatu: akisema anasema uwongo, na akifanya ahadi anaivunja, na akiaminiwa anafanya khiyana”.[4]

8.   Vile vile sifa yao nyingine ni kuipenda sana dunia na kuing’ang’ania, mpaka ikadhihirika kwenye miili yao, wakashiba na wakanenepa, jambo ambalo ni dalili ya kughafilika na kujishughulisha na starehe za dunia. Hii haimaanishi kwamba kila mtu mnene ameghafilika au hana maadili, au kwamba kila mnafiki fisadi ni mnene. Bali ni kuwa maranyingi, na kinachokusudiwa ni kuelezea namna wanavyoipenda dunia na kujishughulisha nayo.

Mafunzo

1. Ni wajibu kwa kila mlinganiaji, mlezi, na msimamizi kupandikiza ndani ya nyoyo za watu mapenzi ya Maswahaba, Mwenyezi Mungu awawie radhi, na kuwaheshimu.

2. Muislamu anatakiwa asome wasifu wa Maswahabah na habari zao, na afuate maadili na imani yao, kwani wao ni kama alivyoeleza Ibn Abbas, Mwenyezi Mungu awe radhi nao: “Wameweka mihimili ya dini, na amewausia Waislamu wafanye bidii mpaka njia zake zisafishwe, sababu zake zikaimarishwa, zikadhihiri fadhila za Mwenyezi Mungu, na dini yake ikatulia, na bendera zake zikadhihirika, na Mwenyezi Mungu akaidhalilisha shirki, akaondosha wakuu wake, na akaifuta nguzo, na neno la Mwenyezi Mungu likawa juu zaidi, na neno la wale waliokufuru ni lachini kabisa. Sala, rehema na baraka za Mwenyezi Mungu ziwe juu ya roho hizo safi na zilizoinuliwa, kwani katika maisha walikuwa vipenzi wa Mwenyezi Mungu, Na walikuwa hai hata baada ya kufa kwao, Na kwa waja wa Mwenyezi Mungu walikuwa wakweli, wakaondoka kwenda kwenye ulimwengu mwingine kabla ya kuufikia, na wakaiacha dunia wakiwa bado wamo ndani yake".[5]

3. Kamwe usiwadharau au kuwatukana Maswahaba; Hao ni maswahaba wa Mtume na wasomi wa viumbe baada ya Mitume.

4. Ni salama kwako na dini yako kujiepusha na fitna kutokana na fitna zilizotokea baina yao. Kwa kuwa ni wafasiri waliosamehewa.

5. Dalili ya Imani ni mapenzi ya Maswahaba, na dalili ya unafiki ni kuwachukia. Kwa hiyo jichunguze, je wewe ni Muumini au mnafiki?

6. Soma wasifu wa wafuasi wa Ummah, ili upate yakini jinsi walivyo kuwa watu bora zaidi baada ya Mitume na maswahaba.

7. Inabidi uwe radhi na maswahaba wa Mtume Swalla Allaahu alayhi wa sallam na uwarehemu wale wanaowafuata kwa wema na kuwafuata, na muombe Mwenyezi Mungu Mtukufu akuunganishe pamoja nao na pamoja na Mtume, rehma na amani zimshukie, peponi.

8. Miongoni mwa uaminifu wa kielimu, kuonesha shaka au kosa lako katika jambo fulani, badala ya kuwa na kiburi na kubishana, basi utapotoshwa na kupotoshwa.

9. Ushahidi ni jambo kubwa na ni hatari kubwa, basi jihadhari na kudharau jambo lake. Ikiwa kitu kiko wazi kama jua na unastahiki kufa kishahidi, basi fanya hivyo, vinginevyo usifanye.

10. Hadithi hii haipingani na kuharakisha kutoa ushahidi juu yale unayoyajua kwa yakini. Usingoje mtu aliyeonewa aitwe ili atoe ushahidi, bali fanya haraka kutoa ushahidi, hasa ikiwa hakuna anayeweza kuchukua nafasi yako.

11. Kamwe usivunje amana; Mwenyezi Mungu Mtukufu kaiharamisha, na akasema, Utukufu ni wake:

    “Enyi mlio amini! Msimfanyie khiana Mwenyezi Mungu na Mtume, wala msikhini amana zenu, nanyi mnajua”

    [Al-Anfal: 27].

12. Miongoni mwa kuifanyia khiana amana: ni mfanyakazi kukosa umahiri katika kazi yake, kudanganya katika mitihani, kudanganya katika kununua na kuuza na kufanya miamala, na kuwahadaa wagonjwa kulipa pesa nyingi sana kwa jambo lisilo la lazima.

13. Kutimiza ahadi ni miongoni mwa Ishara na maadili ya Waumini, Mwenyezi Mungu aliyetukuka amesema:

    “Wale ambao wanatimiza ahadi ya Mwenyezi Mungu, wala hawavunji maagano”

    [Al-Ra’d: 20].

    Jipambe kwa sifa za Waumini, na jiepushe na sifa za wanaafiki.

14. Nadhiri haipendezi, kwa sababu unajiwajibishia jambo ambalo hukufaradhishiwa katika Shari’ah, bali unajiwajibisha na kujitwika. Lakini ukiweka nadhiri ni lazima uitimize. Amesema Mwenyezi Mungu:

    “Na watimize nadhiri zao”

    [Al-Hajj: 29].

15. Wala msijishughulishe na anasa na matamanio ya dunia, bali tumia njia ya halali katika kutafuta chakula amabacho kitaboresha nguvu na ujiepushe na haramu. Kujishughulisha na dunia ni dalili ya kujitenga na dini.

16. Mshairi alisema:

Mabwana wa watu na watukufu ni Muhajirina na Ansari = wamewaongoza watu kwenye Sharia ya Uislamu na kuifuata

Kila mwenye moyo mwema amekubali sheria ya Kiislamu na inahusisha kumcha na kumnyenyekea.

Hawa Waislamu wana nguvu na wakakamavu kwa adui wao katika vita na wanamletea madhara kila mmoja

Sifa hizi ni tabia iliyotulia katika nafsi zao, kwa hiyo wamezaliwa nayo, kwani maumbile mapya ni upotovu wa upotofu.

Watu hawajali maumivu ya mikono yao = wakati wa kutetea, na wala hawadhoofiki kwa maumivu wayapatayo.

Waislamu ni watangulizi katika mambo ya kheri, na kila anayepata sifa hiyo ni mfuasi wao na anaathiriwa nao.

Ni wanyenyekevu na hawafanyi kiburi wanaposhinda, wala hawasikii woga au hofu wakati wa shida.

Ni watu wa heshima na wenye kusamehe = lakini wanapolinda na kupambana huwa wakali.

Waislamu wanayo sifa ya kutosheka, na Qur’ani Tukufu iliwasifu na kulithibitisha hilo.

Kwa hiyo wao ndio bora katika watu katika nyakati nzuri na mbaya, katika amani na vita, kwa mzaha na kwa bidii.

Waislamu ni watiifu kwa Mtume mwongofu = na msaada wao kwake haukudhoofika wala kurudi nyuma.

Mtukufu Mtume ni mlinzi dhidi ya upotofu, na mifarakano inayowakumba wengine.

1. Mtume (rehma na amani ziwe juu yake) anawaambia maswahaba zake jambo katika mambo ya ghaibu ambayo ni Maswali ya kaburini, na neema na adhabu zake. Basi Mtume, amani iwe juu yake, anaeleza kwamba ikiwa maiti atawekwa kaburini mwake na ndugu zake wakaondoka na kumwacha huko, hurudishiwa roho yake na anaishi maisha maalum, ambayo yanayoitwa maisha ya al-Barzakh, atasikia sauti ya viatu vyao vikigonga chini wakati wa kuondoka kwao.

2. Kisha wanamjia Malaika wawili, ikasemwa kuwa majina yao ni: Munkar na Nakeer, wanamkalisha na kumuuliza kuhusu Mtume wa Mwenyezi Mungu Rehma na Amani zimshukie anasemaje kuhusu yeye?[1] Je, alimkubali na kumuamini, na je, alitenda kwa mujibu wa sheria yake, au alimkanusha na kuifanyia mzaha dini yake?

Imetajwa katika Sunnah sahihi kwamba mja anaulizwa kuhusu Mola wake, Dini yake, na kuhusu Mtume Rehma na A mani zimshukie () kwa hiyo katika Hadithi hii imekomea kumtaja Mtume Amani iwe juu yake. Kumuamini Mtume Rehma na Amani zimshukie kunajumuisha kumwamini Mwenyezi Mungu na kukubali Uislamu kuwa dini.

3.   Iwapo mja atakuwa ni Muumini, basi atajibu kuwa Muhammad ni Mtume wa Mwenyezi Mungu, rehema na amani ziwe juu yake, na kwamba anamuamini na kufuata sheria yake, basi Malaika wanambashiria Pepo. Na wanamuonyesha makazi yake katika Moto wa Jahannam alio mwandalia Mwenyezi Mungu ikiwa atakufa katika ukafiri, kisha wanamuonyesha makazi yake katika Pepo, ambayo Mwenyezi Mungu amemuandalia baada ya ukweli wa jawabu lake, na imani yake nzuri; Atakuwa radhi kwa hilo, na kaburi lake litakuwa ni uwanja mpana zaidi. 

4.   Na ikiwa maiti alikuwa ni kafiri au mnafiki na Malaika wawili wakamuuliza, basi husema: Mimi sijui, nilikuwa nikisema kama watu wanavyosema, Kafiri alikuwa akisema maneno ya makafiri: mchawi, mshairi, mwongo, mwendawazimu, na mfano wa hayo, na mnafiki alikuwa akisema maneno ya Waumini isipokuwa alikuwa akisema kwa ulimi wake na haamini anachosema kwa moyo wake na wala hamwamini Mtume Amani iwe juu yake.

5.   Malaika wawili wanamjibu kwa kumwombea dua, na wanasema: hukujua wala kumfuata mwenye kujua, wala haukunufaika na Qur’an kwa kuisoma au kuisikiliza, kwa sababu haukujishughulisha kuitafuta na kuisoma.

6.   Kisha atapigwa nyundo ya chuma kichwani, kwa pigo kali, na atapiga kelele za hali ya juu, viumbe wote watasikia kelele hiyo, isipokuwa wanadamu na majini; kwa kuwahurumia tu; Lau wangeisikia sauti hiyo, maisha yao yangeharibika, Katika Hadithi kutoka kwa Zaid bin Thabit Mwenyezi Mungu awe radhi naye kwamba Mtume, amani iwe juu yake, amesema: “Hakika Umma huu utajaribiwa katika makaburi yake, basi kama sio kuhofia kutozikana kwa kusikia adhabu za kaburini, ningemuomba Mwenyezi Mungu akusikilizisheni adhabu na mateso ya kaburini kama ninavyosikia mimi” [2] Na kwa sababu lau wangeisikia sauti hiyo, waja wangelazimika kutii na kujiepusha na maasi, na hilo ni kinyume na lengo la jaribio [3].

7.   Na adhabu ya kaburi na kuulizwa na Malaika wawili ni haki iliyothibitishwa na Qur-aan na Sunna [4], kwa hivyo Muislamu lazima aamini hivyo na wala asikanushe chochote, hata kama akili yake haiwezi kufahamu, na kunusurika kutokana na adhabu za kaburini ni bishara njema ya kuokoka Siku ya Kiyama. Yeyote atakaye nusurika katika hatua hii yanayofuata yatakuwa ni mepesi sana kwake.

Mafunzo

1. Izoeshe nafsi yako na wengine kwa kuipa mawaidha, na uipitishe katika maneno ya Mwenyezi Mungu Mtukufu na maneno ya Mtume wake, Na Mwenyezi Mungu Mtukufu ameyarahisisha kwa kuandikwa katika vitabu vilivyochapishwa, kanda za sauti na taswira, kwa hivyo basi kuwa mwenye kuikumbuka akhera kila wakati, ambayo mwanzo wake ni maisha ya kaburi, ili ujitayarishe kwa siku ya kweli. 

2. Ukisikia khabari kutoka kwa Mwenyezi Mungu Mtukufu au kwa Mtume wake, amani iwe juu yake, fikiria ni kitu gani unapaswa kufanya baada ya hayo, kuamini adhabu ya kaburi na kuulizwa maswali ya Malaika wawili kunapelekea: kujiandaa kwa ajili ya siku hiyo, kutayarisha majibu, kuharakisha kutenda mema na matendo ya utiifu ambayo yanamnufaisha mja, yanamuombea dua na kumfanya kuwa imara wakati wa kuulizwa.

3. Hatajibu mtu kaburini isipokuwa kwa yale yaliyotulia moyoni mwake, kwani mnafiki alikuwa akirudia rudia kushuhudia kuwa Muhammad Rehma na Amani zimshukie ni Mtume wa Mwenyezi Mungu, lakini hakuweza kujibu swali kaburini, kwa sababu moyo wake ulikuwa umejaa unafiki na uwongo, Hebu imarisha imani yako kwa Mwenyezi Mungu, na uwe mkweli katika kauli yako kwa kusema: Hapana Mola anaepaswa kuabudiwa kwa haki ila Mwenyezi Mungu mmoja, na Muhammad ni Mtume wa Mwenyezi Mungu.

4. Hana busara mwenye kuacha kuitafuta pepo pana kama mbingu na ardhi, na kujiweka mwenyewe kwenye adhabu ya kaburi na kisha kuishi milele motoni, kwa malipo ya kustarehe katika dunia kwa siku chache au miaka kadhaa, na huwenda hiyo starehe ikawa ni kwa saa chache na dakika.

5. Muumini anaona katika kaburi lake makazi yake Peponi na Motoni, na hii ni dalili ya wazi kuwa Pepo na Moto zipo tayari zimeshaumbwa, basi jiambie kwamba Hakika huu ndio mustakbali wa maisha yangu, nimeandaa kitu gani.

6. Kujitayarisha kwa ajili ya maswali ya kaburini na kujikinga kwa Mwenyezi Mungu na adhabu yake ni sehemu ya dini na akili ya mtu, kwani jambo lake ni kubwa, na ndio maana Mtume rehema na amani ziwe juu yake alikuwa akiomba hifadhi ya Mwenyezi Mungu katika kila sala kabla ya kutoa salam. [5]

7. Amesema Mshairi:

Ewe Aliye Mtakatifu, hakuna Mola mlezi ila Yeye = Umetukuka ewe Mwenyezi Mungu, ambaye ni marejeo ya viumbe.

Na Ewe uliye katika Arshi juu ya viumbe vyake = Umetakasika kumpa umtakaye na kumnyima umtakaye.

Kwa Majina Yako Mazuri Zaidi na Sifa Zako Zilizo Juu = mja mnyonge anaomba Dua kwa unyenyekevu

Nataraji msaada wako juu ya kifo kichungu = wakati roho ikitolewa katika mbavu zangu.

Na uwe Rafiki mwema kimazungumzo katika giza la kaburi = utakapo rundikwa juu yangu Udongo.

Na uuthibitishe moyo na hoja yangu wakati wa kuulizwa = pale itakaposemwa: Ni nani Mola wangu Mlezi? Na wewe ulimfuata nani.

1. Mtume, Rehema na Amani zimshukie, anataja baadhi ya alama ndogo za Kiyama, na akataja miongoni mwazo kuondolewa kwa elimu, ambayo ni kwamba Elimu inanyanyuliwa na kuondolewa ardhini kwa kufa wanazuoni wengi na kutokuwepo mtu wa kuwarithisha elimu zao na kuwa badala yao.

2. Na moja ya alama za kiyama pia ni kwamba matetemeko yataongezeka na kuenea katika ardhi, nayo ni mitetemeko inayojulikana sana, ambayo matokeo yake ni maangamizi kulingana na nguvu inayopatikana katika mitikisiko hiyo na udhaifu wa vinavyo tikiswa.

3. Miongoni mwa Aayah zake pia ni kwamba wakati utakaribiana, hivyo umri utapungua, na muda wa nyakati zinazojulikana utapungua, hivyo mwendo wa nyakati unaongezeka kulekea safari ya Kiyama, kwa mujibu wa makadirio ya Mwenyezi Mungu Mtukufu anayejua. Kama alivyosema Mtume: "hakitatokea kiyama mpaka muda utakapokaribiana, Kwa hivyo mwaka utakuwa kama mwezi, na mwezi utakuwa kama wiki, na wiki itakuwa kama siku. Na siku hiyo itakuwa kama saa moja, na saa itakuwa kama kiasi tu cha kuwasha  moto” [1]

4. Miongoni mwa ishara za kiyama ni kuongezeka fitina kwa kiasi kikubwa sana, kama alivyosema Mtume Rehma na Amani zimshukie: “fanyeni haraka kutenda Matendo mema kabla haijakujieni fitina na mtihani, fitina hiyo ni kuchanganyika haki na batili na itakuwa vigumu mtu kutofautisha kati ya hizo mbili, hiyo fitina hiyo ni kama mfano wa usiku wa giza kali ambalo mtu hawezi kutofautisha yaliyomo katika giza hilo, hivyo watu watakuwa katika mkanganyiko, mpaka mtu aweza kuamka akiwa na Imani lakini jioni ikamkuta ni Kafiri ,au akashinda ni Kafiri lakini asubuhi ikamkuta yuko katika Imani kutokana na uzito wa majaribu, Vile vile kutokana na uzito wa majaribu hayo ni kwamba mtu ataacha Dini yake kwa ajili ya bidhaa duni tena ya bei mbaya ambayo ni Dunia”. [2]

Na Mtume, rehema na amani zimshukie, akaeleza kwamba fitina na mitihani itaongezeka zaidi karibu kabisa na kiyama, kiasi ambacho Muumini atatamani kifo kutokana na ukali wa mitihani katika dini ya Mwenyezi Mungu. Kama alivyosema Mtume rehema na amani zimshukie: “Naapa kwa yule ambaye nafsi yangu iko mkononi mwake, dunia haitaondoka mpaka itafikia mtu aende kaburini, na atagalagala na kujigeuza juu yake huku akisema: Afadhali mimi ndio ningelikuwa ndali ya kaburi hili, na kutamani huko si kwamba amefanya kheri nyingi katika dini isipokuwa atatamani hali hiyo kutokana na dhiki na mitihani atakayokuwa akiiona wakati huo” [3]

5.   wa wingi wa fitna itadhihiri dalili nyengine ya kiyama ambayo ni wingi wa machafuko ambayo ni kuua, basi watu wataliona ni jambo la kawaida au kuua kwa kusudi kutaongezeka. Na Mtume amani iwe juu yake alibainisha kwamba kumuua Muislamu bila ya haki ni miongoni mwa madhambi Saba yenye kuangamiza [4], na Mwenyezi Mungu Mtukufu akamuahidi adhabu Mwenye kuua kwa kusema:

6.   Jambo la mwisho alilotaja Mtume Rehma na Amani zimshukie ni kuongezeka fedha katika Dunia mpaka watu au wengi wao watazikinai, na pengine tajiri asipate mwenye kuikubali Sadaka yake, amesema Mtume Rehma na Amani zimshukie: “jitoleeni katika mali zenu kabala haijafikia zama ambazo mtu atatembea na Sadaka yake ili kumpa mtu, basi atasema yule aliyepewa Sadaka hiyo, kama ungeniletea hii sadaka siku ya jana ningeliipokea, lakini kwa sasa sina shida nayo, na hakuna mtu atakayeweza kuikubali.”[5].

Mafunzo

1. Hadithi hii ni miongoni mwa dalili za utume wake Rehma na Amani zimshukie; Alisimulia ishara nyingi ambazo nyingi katika hizo tayari zimepatikana, basi kila unapoona uthibitisho wa hilo katika maisha, jivunie dini yako na ongeza imani yako.

2. Mtume Rehema na Amani zimshukie, Kuelezea yatakayotokea zama zamwisho katika mitihani na misukosuko huo ni muongozo kwa Muislamu ili awe na ufahamu katika hilo, na awe na tahadhari juu ya mitihani hii yenye kutokea zama hizo. Utakapo isikia tu, jiulize: Napaswa kufanya nini ili kufikia makusudio ya Mungu Mwenyezi?

3. Moja ya alama za kiyama ni kuondolewa elimu na kuenea ujinga, na watu wengi wajinga na watu wa kawaida huthubutu kutoa fatwa na kusema juu ya Mwenyezi Mungu bila ya kujua. Basi jihadhari na kushirikiana nao katika hayo, na chagua mtu mzuri ambaye utachukua kutoka kwake Elimu na Dini, wala usiwaogope wajinga, au jambo hilo likakupelekea kuto kuwapinga. Hayo ni mitihani ya Mwenyezi Mungu.

4. Waislamu watafute na wajitahidi kutafuta elimu, na waandae misingi ya kuihifadhi, kwani elimu bado inachukuliwa kidogo kidogo, jambo ambalo linaongeza haja ya elimu na watu wake.

5. Ukiona au kusikia matetemeko ya ardhi, basi haya yawe ni ukumbusho wa Akhera.

6. Iwapo kupungua kwa Umri ni miongoni mwa alama za kiyama, basi mja afanye haraka kutubia na aharakishe kutenda mambo ya kheri kabla ya kushitukizwa na kifo, au kupungua fursa za ibada na utiifu, na hapo Baraka zinakosekana. 

7. Muislamu lazima ashikamane na dini yake, na ajihadhari na kujiingiza katika fitna na matamanio. Bali anapaswa kuyakemea kadiri awezavyo; katika Hadith Mtume Rehma na Amani zimshukie amesema: “Mitihani na Fitina zitaingizwa kwenye mioyo kamavile mikeka, kijiti kwa kijiti. Moyo wowote utakaoikubali fitina, huandikwa ndani yake alama nyeusi, na moyo wowote utakaoipinga na kuikataa fitina, huandikwa ndani yake alama nyeupe, hivyo kutakuwa na nyoyo za aina mbili; nyoyo nyeupe kama mng’ao mweupe sana, aina hii ya nyoyo haitasumbuliwa na fitina au mitihani ya aina yoyote kwa muda wote ambao mbingu na ardhi zitadumu. Na aina nyingine ya nyoyo ni nyeusi sana katika sehemu nyeupe sana inayometa-meta, kama koni, hizi ni zile nyoyo ambazo hazijui mema na wala hazikemei maovu, isipokuwa kufuata matakwa na matamanio yake” [6].

8. Sunnah ya Mtume Rehma na Amani zimshukie ilikuwa ni kujikinga na misukosuko, pia aliwaamrisha maswahaba zake wajikinge na hayo yote; Kutoka kwa Zaid bin Thabit, Mwenyezi Mungu awe radhi naye kwamba Mtume Rehma na Amani zimshukie amesema: “Jikingeni kwa Mwenyezi Mungu kutokana na fitina, iwe ya dhahiri au ya siri”[7]

9. Miongoni mwa sababu za mauaji mengi: ni kutojali na kutojua hasara yake, hiyo hutokana na udhaifu wa dini, pia kutawaliwa na ubinafsi, au kulindana kwa kigezo cha kabila na nchi, ikiwa ni pamoja na mashindano yaliyoharamishwa katika pesa na wanawake, kufanya uzembe katika matumizi ya silaha zinazosababisha kifo, na idadi kubwa ya yale ambayo vijana wanayashuhudia katika hukumu zao, kama Kuuana katika sinema na michezo, kukabiliana na yote hayo ni wajibu wa kila mtu.

10. Wingi wa pesa na ongezeko la watu katika maisha: Sio dalili ya zama Nzuri, kwani zama za Mtume Rehma na Amani zimshukie ilikuwa ni kipindi bora zaidi, Hakukuwa na uwezekano mkubwa wa kufanya hivyo, kwa maana wakati unaohitajika kuwa bora ni ule ambao umejaa uadilifu.

11. Amesema Mshairi:

Tunaishi hali ya kuwa Mwenyezi Mungu ametukusanya = lakini tutapokufa kiyama pia kitatuunganisha. 

Hujapata kuona kila saa katika muda = kuna tukio ambalo husababisha kifo. 

Ewe Mwenye kuimarisha dunia, fahamu kuwa unamjengea mwingine = Ewe Mwenye kuikusanya dunia, fahamu kuwa unamkusanyia mwingine.

Ninaona mtu anaikimbilia kila fursa katika dunia = lakini mtu afanye afanyavyo kuna siku atakufa.

Ametakasika yule ambaye hakuna Mfalme isipokuwa yeye = ni lini yatakamilika mahitaji ya asiyetosheka?

1. Mtume Rehma na Amani zimshukie Ametuamrisha tuharakishe kutenda mambo ya kheri kabla ya kudhihiri mambo sita yanayomshughulisha mtu na kumzuia kufanya mambo mema, ni kabla ya kuchomoza jua kutoka magharibi, ambapo likichomoza kutoka upande wa magharibi haitakubaliwa ibada yoyote wala toba.

2. Jambo la kwanza kati ya hayo ni kutokezea kwa Mpinga Kristo – Masihi ad Dajjal-. Na yeye ndiye mtihani mkubwa zaidi duniani, lakini yeye ni binadamu mkubwa, macho yake yamefutiwa, na neno “kafiri.” limeandikwa kwenye paji la uso wake, atadhihiri zama za mwisho na kudai kuwa yeye ndiye Mungu - Ametakasika mno Mwenyezi Mungu Mtukufu juu ya hayo madai ya batili, Na Mwenyezi Mungu akamuunga mkono kwa nguvu zisizo za kawaida, ili kuwazidishia watu majaribu, Dajjal ataamrisha mvua inyeshe na mvua itanyesha, na kisha ardhi itamea na kustawi vizuri.Na ataamrisha ardhi itowe hazina zake na zitatoka na kumfuata, na atampasua mtu sehemu mbili, kisha atasimama kati ya sehemu zake mbili na kumwita, naye ataitika na kunyanyuka akiwa hai, na habari zake nyengine zinazojulikana, ataendelea kuwa hivyo mpaka Masihi Isa bin Maryam, amani iwe juu yake, atakaposhuka na kuliongoza jeshi la Waislamu na kumuua.Alianza kwa kumtaja Mpinga Kristo -masihi Ad Dajjali- ambapo ishara za kiyama zitapishana kwa kuja kwake, na hivyo dalili za kiyama zitakuja mfululizo, ishara baada ya ishara, mpaka kiyama kusimama. Amesema Mtume Rehma na Amani zimshukie: “dalili za kiyama ni kama shanga zilizounganishwa na waya, hivyo utakapokatwa waya hufuatana baadhi kwa baadhi” [1]

3.   Ya pili: kuonekana kwa moshi, nayo ni miongoni mwa alama za kiyama, itakaa katika ardhi siku arubaini, utajaa mbinguni na ardhini. Ama Muumini atapigwa nayo kama baridi tu, lakini makafiri na mafisadi Moshi huo utawaingia puani mwao na kutoboa masikio yao, na utapunguza pumzi yao Siku ya Kiyama,[2] Moshi huo ni athari za Jahannamu. Amesema Mwenyezi Mungu Mtukufu:

4.   Ya tatu: Mnyama atakaetokea zama za mwisho atakuwa akiwasemesha watu, Mwenyezi Mungu amesema:

Qur’ani wala Hadith za Mtume (s.a.w.w.) hazikuweka wazi umbile la mnyama huyu, hivyo ni Mwenyezi Mungu pekee ndiye anajua zaidi kuhusu hilo.

Ishara ya Kutokea mnyama ni mara tu baada ya jua kuchomoza kutoka magharibi. Kwa sababu Mtume Rehma na Amani zimshukie amesema: “Dalili ya kwanza kutokea, ni jua kuchomoza upande wa magharibi tofauti na kawaida yake, na Mnyama kuwadhirikia watu nyakati za asubuhi, itakapotokea moja kati ya hizo mbili, basi nyengine itafuata baada yake punde tu” [3]. 

5.   Na ya nne: kuchomoza kwa jua kutoka magharibi - kama halikuzoeleka linapochomoza mashariki -;Katika Hadith sahihi Mtume Rehma na Amani zimshukie anasema: “Jua linapotua, huenda kusujudu chini ya Arshi -kiti cha enzi- Basi linaomba ruhusa, na linapewa ruhusa, na linakuwa karibu na kusujudu, lakini halitakubaliwa, na litaomba ruhusa, na halitaruhusiwa, bali litaambiwa: Rudi ulikotoka na uchomoze kutoka upande wa magharibi” [4]

6.   Ya tano: ufufuo, Mtume aliuita hivyo kwa sababu unawakumba watu wote kwa mauti na haumwachi yeyote,[5] hakika mwanadamu kiyama kitakaposimama, atajutia kila alichopuuza na kufupisha; Wakati huo, Muumini atatamani lau angeongeza utiifu. Na kafiri atatamani kwamba wakati umrudie ili atubu kutokana na hali atakayo kuwa nayo siku hiyo.

7.   Ya sita: ni mauti; Na Mtume akaiita khweisah ya mmoja wenu kwa sababu inamhusu mwanadamu na sio viumbe wengine, kinyume na ufufuo ambapo aliuita kuwa ni amri ya watu wote.Mwenyezi Mungu Mtukufu aliwaamrisha waja wake watubu na watende mema kabla ya kufa kama alivyo sema: 

Mafunzo

1. Tukumbuke shauku ya Mtume Rehema na Amani zimshukie, na tukumbuke huruma zake kwa ummah wake, kwa kuuelekeza juu ya nyakati ambazo baada yake imani haitawafaa, ili wafanye haraka katika mambo ya wema kabla ya nyakati hizo, Hivyo Mja anapaswa kuwa na shauku zaidi ya kufuata amri hiyo ya unabii, na kuharakia matendo ya haki kabla ya dalili hizi kuonekana.

2. Maswahaba wamezipokea Hadiyth zile ambazo akili ya mwanadamu inaweza kutatanishwa, wakazikubali na kuzisimulia, kwa sababu ya ukamilifu wa dini yao na akili zao, bila shaka walijua ukweli wa Mtume, na ukamilifu wa elimu ya Mwenyezi Mungu Mtukufu, basi mwenye akili timamu anazikubali kwa kunyenyekea, na wala haogopi kuzisomesha.

3. Muumini afanye hima kutubia na kuomba msamaha na aharakishe kutenda mema kabla ya muda kufika. Mwenyezi Mungu ni mwingi wa kusamehe, hunyoosha mkono wake wakati wa usiku ili watubie wakosefu wa mchana, na hunyoosha mkono wake mchana ili watubie wakosefu wa usiku, na husamehe madhambi yote pasina kujali.

4. Mtume Rehema na Amani zimshukie mara kwa mara aliuonya umma wake dhidi ya Mpinga Kristo- Masihi Ad Dajjal- kutokana na hatari yake kubwa na vitimbi vyake.

5. 5- Ni juu ya Walinganiaji na Wanachuoni kutilia umuhimu mitihani inayoweza kuwapata Waislamu, na kuwaeleza fitina zitakazowakfika, na kuwakumbusha hukumu ya Mwenyezi Mungu katika matukio halisia ya hivi karibuni, wajitahidi khutba zao, habari na maandishi yao yasiwe mbali sana na hali halisi ya jamii wanayo ishi.

6. Amesema Mshairi:

Ewe nafsi, kuondoka kumefika = na hotuba tukufu zitakufunika.

Kwa hivyo zinduka ewe nafsi, = isikuchezee shere mipango na mikakati mirefu ya kidunia.

Usipozinduka fahamu kuwa utaishi katika nyumba mtu atamsahau rafiki yake kipenzi.

Utatupiwa juu yako mzigi mzito = katika udongo na hutaweza kuunyanyua.

Tulipangiwa mikakati ya kuondoka duniani, hatobaki mtukufu wala mtu dhalili.

1. Mtume, rehema na amani ziwe juu yake, alitoa kipaumbele zaidi katika kueleza fitna ya Mpinga Kristo, kama walivyofanya Mitume wengine, Kwa sababu ni mtihani mbaya zaidi kupata kutokea Duniani. Mtume rehema na amani ziwe juu yake, amesema: “Hakuna mtihani mkubwa tokea kuumbwa kwa Adam mpaka kufika kiyama kuliko mtihani wa Mpinga Kristo” [1]. Ndio maana, hakuna nabii aliyekuja isipokuwa aliwaonya watu wake na kuwabainishia uhalisia wa majaribu yake, huyu Mpinga kristo –Masihi Dajjali- amekuwa ni mtihani mkubwa kwa sababu uwezo aliompatia Mwenyezi Mungu kutokana na miujiza mikubwa inayovutia na kushangaza akili. Aliitwa Masihi kwa sababu ana jicho moja, na ikasemekana kwamba anaifuta dunia, maana yake ataimaliza Dunia kwa muda wa siku arobaini. Na Aliitwa Dajjal kwa sababu ya vitendo vya ulaghai, uwongo, na hadaa anazodhihirisha, hivyo atadai kuwa yeuye ni Mungu, na Mwenyazi Mungu atawajaribu viumbe wake kupitia huyu Mpinga kristo –Masihi Dajjali- [2].Alibainisha  Mtume Rehma na Amani zimshukie katika hadithi nyingi kuhusu huyu Mpinga kristo –Masihi Dajjali-, asili yake, na atakavyo izunguka dunia - isipokuwa Makka na Madina, kwa sababu ni haramu kwake kuikanyaga - na akaelezea wasifu wake wa kimaumbile, na nini Muislamu anatakiwa kufanya akikutana naye, mpaka Mtume Rehma na Amani zimshukie akabainisha  kuteremka kwa Isa bin Maryam, amani iwe juu yake, na kwamba Isa bin Maryam tasali nyuma ya imamu wa Waislamu, kisha atatoka nao kwenda kukutana na Mpinga Kristo na kupigana naye mpaka kumuua katika mlango wa Lodi pale Bait Al-Maqdis. Habari za Mpinga Kristo –Masihi Dajjali- zimetajwa kwa wingi sana kutoka kwa Mjumbe wa Mwenyezi Mungu Rehma na Amani zimshukie kupitia zaidi ya maswahaba arobaini, hayo yamethibiti kwa dalili za Sunnah, na hakuna Akili Salama yenye kukanusha hilo [3].

2.   Kisha akaelezea Mtume Amani zimshukie kuhusu sifa zake muhimu za kimaumbile; Ni kwamba jicho lake moja ni chongo, na jingine limetokeza usoni mwake, na lina michirizi minene inayotoka pembezoni mwa jicho, hivyo kila jicho lina kasoro, jicho moja ni chongo na lingine linakasoro kubwa. [4].Miongoni mwa sifa zake katika Hadith nyingine, Mtume (rehma na amani ziwe juu yake) ametaja kuwa nywele zake simejisokota na kujikunja, fupi, na ni mnene, kana kwamba macho yake ni zabibu inayoelea [5].

3.    Kisha Mtume, swallallahu alayhi wa sallam, akamtakasa Mola wetu Mlezi kutokana na sifa hizi; Kwa vile Mpinga Kristo anadai uungu, kasoro hiyo ya chongo ni sifa mojawapo ya upungufu ambayo haitamaniki katika haki ya Mwenyezi Mungu. Pia sifa nyingine zote za mpinga-Kristo. Ni sifa za upungufu endapo mtu akiwa na sifa moja tu katika hizo, watu watamtukana, atakuwa na hali gani mtu ambaye atajikuta anazo sifa hizi zote kwa pamoja?! Utukufu wa juu kabisa ni wa Mwenyezi, na sifa zake zote ni nzuri.

4.   Miongoni mwa dalili za mpinga Kristo pia ni kwamba imeandikwa baina ya macho yake “kafiri”, ambayo Mwislamu huisoma, sawa awe anajua kuandika au hajui kusoma na kuandika, kwa sababu ya maana ya jumla ya kauli yake, amani iwe juu yake. "Kila Muislamu atalisoma" [6]. Neno "kila mtu" linaashiria ujumla, na ni maandishi ya kweli, ambayo Mungu aliyafanya kuwa ndio ishara, na ndio alama miongoni mwa dalili za uhakika zinazojulisha kutokuamini kwake, uwongo na ubatili. Mwenyezi Mungu huifanya ionekane kwa kila Muislamu, na huificha kwa yeyote anayetaka uovu na mitihani yake, na hakuna kujizuia kufanya hivyo.”[7]

Mafunzo

1. Mtume (rehma na amani ziwe juu yake) hakuuacha umma wake ila aliwabainishia uhalisia wa mtihani wa Mpinga Kristo, na akawaongoza kwenye yale yatakayowalinda na fitina yake. Mtume, rehema na amani ziwe juu yake, hakuacha kheri bila ya kuiashiria, na hakuacha shari bila ya kukemea. Hii inatulazimu kumpenda, kumtii, na kutanguliza Maneno yake juu ya kauli ya watu wengine wote.

2. Kutokana na aliyofahamisha Mtume, Rehema na Amani zimshukie, miongoni mwa mambo yatakayomkinga na mtihani wa Mpinga Kristo, kuhifadhi aya kumi za mwanzo wa Surat Al-Kahf; Amesema Mtume Rehema na Amani zimshukie: ”Mwenye kuhifadhi aya kumi za mwanzo wa Surat Al-Kahf Atakingwa kutokana na mitihani ya Al Dajjal” [8], na katika Hadith ya  Al-Nawas bin Samaan Mwenyezi Mungu awe radhi naye kwamba Mtume Rehema na Amani zimshukie amesema: “Yeyote katika nyinyi atakae kutana na Dajjal basi amsomee Aya za mwanzo za Surat Al-Kahf” [9].

3. Mtume Rehema na Amani zimshukie alikuwa akipenda sana kujikinga katika kila sala kutokana na mtihani wa Mpinga Kristo; Kutoka kwa Aisha, Mwenyezi Mungu amuwiye radhi, kwamba Mtume wa Mwenyezi Mungu (rehma na amani ziwe juu yake) alikuwa akiomba dua: “Ewe Mola wangu najikinga Kwako kutokana na adhabu ya kaburi. na najikinga Kwako kutokana na mtihani wa Mpinga Kristo, na najikinga Kwako kutokana na mitihani ya uhai na kifo. Ewe Mola wangu najikinga Kwako kutokana na kufanya dhambi na madeni.” [10]. Ikiwa hivi ndivyo hali ya Mtume, rehema na amani ziwe juu yake, basi ni lazima tuzidishe kuomba ulinzi wa Mwenyezi Mungu kutokana na majaribu ya Masihi Dajjal- Mpinga Kristo.

4. Mwalimu na mhubiri afuate njia ya manabii na awaonye watu kutokana na majaribu na mitihani ya wazi na ya iliyofichikana.

5.   Amesema Mtume Rehema na Amani zimshukie kuwa Mwenyezi Mungu huwakinga Waumini na mtihani wa Mpinga Kristo, na kuwapa msukumo wa kusoma neno “kafiri” baina ya macho yake tofauti na mtu mwingine Jambo kuu linalomlinda muumini dhidi ya Mpinga Kristo ni kutenda yatakayo ongeza imani yake na kushikamana nayo.

1. Mtume (rehma na amani ziwe juu yake) anafahamisha juu ya alama kubwa ya mwisho ya kiyama, ambayo ni kuchomoza kwa jua kutoka upande wa magharibi kwa njia isiyo ya kawaida; Katika Hadith sahihi, jua linapotua, huenda kusujudu chini ya Arshi -kiti cha enzi- Basi linaomba ruhusa, na linapewa ruhusa, na linakuwa karibu na kusujudu, lakini halitakubaliwa, na litaomba ruhusa, na halitaruhusiwa, bali litaambiwa: Rudi ulikotoka na uchomoze kutoka upande wa magharibi. [1]

2. Jua linapochomoza kutoka magharibi, watu wote watamwamini Mwenyezi Mungu, na ni imani ya lazima ambayo hakuna khiyari. Ambapo yatakuwa yameshaonekana mambo yaliyo fichikana, na watu wote watakuwa na uhakika kwamba kiyama kimefika, hivyo wataamini kwa tamaa ya wokovu.

3. Isipokuwa mlango wa toba utafungwa wakati huo, basi haikubaliwi toba kutoka kwa mwenye dhambi, wala Uislamu kutoka kwa kafiri; Kwani hiyo itakuwa ni  imani ya lazima iliyotokea baada ya kuona matukio makubwa, kwa hivyo hakuna faida ya imani hiyo, kwa kuwa imani hiyo ni kama ya wale waliofikiwa na kifo. Mwenyezi Mungu amesema:

   “Wala hawana toba wale wafanyao maovu mpaka yakamfikia mmoja wao mauti, kisha hapo akasema: Hakika mimi sasa nimetubia”.

   [Al Nisaa: 18]

   Na akasema Mtume Rehma na Amani zimshukie: “Mwenyezi Mungu anaikubali toba ya mja maadamu hayuko katika sakarati”[2] .pia hali hiyo ni kama Imani ya mtu ambaye ameteremshiwa adhabu. Mwenyezi Mungu Mtukufu amesema kuhusu Firauni:

   “Tukawavusha bahari Wana wa Israili, na Firauni na askari wake wakawafuatia kwa dhulma na uadui. Hata Firauni alipo kuwa anataka kuzama akasema: Naamini kuwa hapana Mwenyezi Mungu ila yule waliye muamini Wana wa Israili, na mimi ni miongoni mwa walio nyenyekea (90) Ala! Sasa? Na hali uliasi kabla yake na ukawa miongoni mwa mafisadi”

   [Yunus: 90, 91].

Mafunzo

1. Mwenyezi Mungu Mtukufu Ameficha muda wa kusimama Kiyama ili mtu awe na bidii na utayari kwa ajili yake kila wakati, kwa kufanya hivyo utiifu wake utaongezeka na kupandishwa daraja lake, kama alivyoifanya Laylatul-Qadr kutokuwa wazi ili mja kujitahidi kuitafuta katika siku zote kumi. Haitakiwi kwa mtu kujua kiyama kitakuwa lini, lakini anapaswa kujitayarisha na kufanya mambo mengi ya kheri. Ndio maana mtu mmoja alipomuuliza Mtume Rehema na amani ziwe juu yake: Ni lini kiyama? Yeye, amani iwe juu yake, akasema: “umekiandalia nini?” [3].

2. Lifanye kuwa kubwa jambo la kiyama katika nafsi yako, kwani jambo lake ni kubwa, na mpangilio wa dunia hubadilika wakati huo, jua litachomoza kutoka magharibi, basi dumu katika kuikumbuka na uiogope.

3. Mwanadamu anatakikana kutubia kwa Mwenyezi Mungu haraka sana, kabla ya kufikiwa na mauti ghafla tu, au kwa jambo linalozuia kutubia. Amesema Bakr al-Muzni – Mwenyezi Mungu amrehemu –: “Hakuna siku ambayo Mwenyezi Mungu huileta duniani isipokuwa husema: Ewe mwana wa Adam, nifanye mimi kuwa ni fursa nzuri; Huenda isiwepo siku nyingine baada yangu, wala isiwepo usiku wowote isipokuwa huita kwa kusema: Mwana wa Adamu, nifanye mimi kuwa ni nafasi nzuri; Huenda usiwepo usiku mwingine baada yangu.” [4]

4. Al-Bukhari, Mwenyezi Mungu amrehemu ni miongoni mwa walioisimulia Hadithi hii, na alikuwa miongoni mwa waliotumia vizuri fursa ya umri wake, na alikuwa akisema:

Pata faida ya muda wako kwa kuzidisha ibada = labda kifo chako kitakuwa cha ghafla.

Ni wangapi wamekufa bila ugonjwa = ghafla tu Nafsi zao zikatoka katika hali ya uzima

5.    Wengine wakasema:

Ionyeshe Nafsi yako uzito wa Siku ya Kiyama ewe mwenye kudanganyika, wakati mbingu zitakapokuwa na mgongano.

Wakati jua la mchana litakapo kunjwa na kushushwa = mpaka likawa juu ya vichwa vya waja.

Na nyota zitakapoanguka na kutawanyika = na kubadilika baada ya mwanga kuwa giza.

Na milima itakapong'olewa mizizi yake = utaiona inapepea kama mawingu

1. AnaelezeaMtume Rehma na Amani zimshukie kwamba hakuna yeyote isipokuwa atasimamishwa mbele ya Mola wake Mlezi, na kuwajibishwa kwa yale aliyoyafanya, atasema naye bila ya mpatanishi wala mkalimani, bali kila mtu atakwenda kwa mola wake pasina mwombezi wa kumuombea wala kumtetea. Amesema Mwenyezi Mungu Mtukufu:

   “Nanyi mlitujia wapweke kama tulivyo kuumbeni mara ya kwanza. Na mkayaacha nyuma yenu yote tuliyo kupeni, na wala hatuwaoni hao waombezi wenu, ambao mlidai kuwa ni washirika wa Mwenyezi Mungu kwenu. Yamekatika mahusiano yenu, na yamekupoteeni mliyo kuwa mkidai.

   [Al-An'am: 94]. 

2. Mja akisimama mbele ya Mola wake, hapati msaidizi wala mwombezi isipokuwa vitendo vyake. Atatafuta mtu wa kumuokoa kutokana na adhabu na kuhesabiwa; kwa sababu amesema Mtume rehma na Amani zimshukie:  “Yeyote atakaye ingia katika majadala wa kuhesabiwa ataangamia.”[1] Atatazama kuliani kwake na kushotoni kwake hataona chochote isipokuwa matendo yake, kisha anatazama mbele yake hataona isipokuwa moto. Sababu yake ni kwamba moto uko kwenye njia yake, na hawezi kuukwepa. Kwakuwa Ni lazima apite kwenye Sirat [2].

3. Na ikiwa hii ndiyo hali ya mja Siku ya Qiyaamah, basi inafaa zaidi watu wachukue tahadhari kutokana na Moto ili kuepukana nao, hivyo atakuwa mwema na mbora zaidi, na mwanadamu anapaswa kuwa na shauku ya kujikurubisha kwa Mwenyezi Mungu nyakati zote, na kwamba asidharau chochote katika ibada. Katika matendo madogo ni Kutoa sadaka anachoweza, hata kama hiyo ni nusu ya tende.

4. Na ikiwa huna chochote cha kutoa katika sadaka, basi neno jema linakutosheleza katika kumridhisha Mwenyezi Mungu, huenda likawa ni sababu ya kukuokoa kutokana na Moto.

Mafunzo

1. Kumbuka kwamba umesimama mbele ya Mwenyezi Mungu peke yako, bila ya familia yako au marafiki pamoja nawe, na hauambatani na nasaba, fedha, au cheo. Basi jiandaeni mahali hapo:

   “Na kwa wanao ogopa kusimamishwa mbele ya Mola wao Mlezi watapata Bustani mbili”

   [Al-Rahman: 46].

2. Usidharau matendo yoyote; iwe ni matendo mazuri au mabaya; Kwani milima mikubwa zaidi iliundwa kutokana na mlundikano wa changarawe na chembe za mchanga. Amesema Mwenyezi Mungu Mtukufu:

   “Siku hiyo watu watatoka kwa mfarakano wakaonyweshwe vitendo vyao (6) Basi anaye tenda chembe ya wema, atauona (7) Na anaye tenda chembe ya uovu atauona”

   [Al-Zalzalah: 6- 8].

3. Moja ya matendo makubwa yanayomweka mtu mbali na Moto ni sadaka, ndio maana Mtume Rehema na Amani zimshukie akaamrisha katika Hadithi, na ndio maana Mola Mtukufu akasema:

   “Na toeni katika tulicho kupeni kabla hayajamfikia mmoja wenu mauti, tena hapo akasema: Mola wangu Mlezi! Huniakhirishi muda kidogo nipate kutoa sadaka, na niwe katika watu wema”.

   [Al Munafiqun: 10].;;

4. Usichelewe kumpa masikini glasi ya maji, au kumtukuza Mwenyezi Mungu, au kusoma hata Aya, na usiseme: Ninajitayarisha ili nifanye zaidi ya hili, kwani maafa hutokea: alikuja ombaomba kwenye mlango wa Aisha, Mungu amuwie radhi, akamwambia kijakazi wake: “Mlishe.” Akaenda kijakazi, kisha akarudi, na akamwambia Aisha: “Sijapata chochote cha kumlisha.” Akasema: “Rudi ukamtafutie chochote,” basi akarudi yule kijakazi na Akapata tende akaileta Aisha akasema. : "Mpe hiyo tende, kwani ndani yake mna uzito wa atomu, ikiwa itakubaliwa" [3]

5. Je, ni wingi ulioje wa matendo mema yanayilingana na kipande cha tende au zaidi yake, kama vile kuwafurahisha wazazi na jamaa kwa mazungumzo au kuwahudumia, ikiwemo kumbebea kikongwe mizigo yake au kumsaidia mtu dhaifu, kumvisha nguo masikini, na kuwajali wajane au yatima, Amesema Mtume Swalla Allaahu alayhi wa sallam: “Usidharau kitu chochote cha kheri, hata kukutana na ndugu yako kwa uso wa furaha.” [4].

6. Ulimi unaweza kuwa sababu ya kumpeleka mja kwenye pepo ya milele, au unampeleka kwenye moto wa Jahannamu, mafikio ya mtu yanategemea ulimi wake, Ulimi unaweza kuwa sababu ya kuokoka kwake au kuangamia kwake.

7. Keti na familia yako na wanafunzi, na mtafakari juu ya matendo mema ambayo mnaweza kufanya bila shida, basi mhamasishane kila mmoja juu ya kuyatenda.

8. Mshairi amesema:

Wekeza mema katika ulimwengu wako na ujitahidi = na usijali mabaya na wivu

Fanya vizuri kwa ajili ya siku ambayo watu wote wanaingoja = ndani yake kuna hukumu ya Mwenyezi Mungu mmoja.

Matendo yako ndio yanakubainishia ni makazi gani utafikia = bustani za mbinguni au moto wa kaburini.

1. Mtume Rehma na Amani zimshukie analinganisha moto wa dunia na moto wa Akhera. Ametaja kuwa joto la moto wanaotumia watu hapa duniani ni sehemu moja tu ya moto wa Akhera ambao Mwenyezi Mungu Mtukufu amewaandalia makafiri na wakosefu.

2. Habari hiyo ikawa ni nzito sana kwa Maswahaba ,na wakajibu kuwa lau moto wa Akhera ungekuwa kama moto wa dunia katika kuungua na joto, ungetosha kuwa adhabu, na ungetosha kumzuia mtu kutumbukia katika maasi na kuacha maamrisho; hayo ni kwasababu huu moto wa duniani unao uwezo wa kuteketeza  wanadamu, wanyama, mimea na vitu vingine visivyo hai.

3. Mtume Rehema na Amani zimshukie akasisitiza kuwa moto wa Akhera ni mkali mara 69 kuliko huo moto ambao walimwengu wameuzoea na kuonja joto lake, ili iwe nyongeza ya Adhabu katika kuwaadhibu makafiri na wakosefu.

Mafunzo

1. Ni juu ya kila Mzungumzaji – kuanzia mzazi, mlinganiaji, mwalimu na wengine - kuwasilisha vyema maana anazotaka, kwa kutumia mifano, nambari au hata mambo mengine yanayoleta ufahamu na taswira nzuri.

2. Kuwakumbusha watu kwa kutaja neema za peponi na kubainisha Adhabu za motoni ni miongoni mwa mawaidha mengi sana yaliyotajwa ndani ya Qur’ani Tukufu, inapendeza zaidi kuwepo kwa mawaidha ya aina hiyo katika misikiti, majumbani, vikao na hata katika vyombo vya habari.

3. Moto unaoongezeka mara sabini juu ya moto wa dunia hii kwa ukali, ni bora kuukimbia moto huo, na kuzidisha mema ambayo yatamweka mbali na Moto. Ushindi wa kweli unapatikana kwa kuokoka kutokana na Moto na kuingia Peponi. Mwenyezi Mungu amesema:

   “Basi mwenye kuondolewa Motoni na akaingizwa Peponi atakuwa ndio mshindi”

   [Al Imran: 185].

4. Kuchukuwa Tahadhari kutokana na moto wa dunia ni jambo ambalo liko kisheria, na Mtume Rehema na amani ziwe juu yake alitoa maelekezo hayo, hata namana ya kuzima taa ndogo ili isije ikaunguza nyumba. Ni akili sahihi kuchunga na kuondosha kila sababu ambayo inaweza kusababisha mlipuko wa moto, japokuwa inafaa kisheria kuutumia moto, hivyo kujiepusha na moto wa siku ya kiyama ndio bora zaidi.

5. Ni ushujaa na ni katika matendo mema kuwaokoa watu na moto wa dunia hii na kuuzima, na wanaofanya hivyo hupongezwa, hivyo walinganiaji wanaowaita watu katika njia ya Mwenyezi Mungu na wale wanaotoa nasaha wameepushwa na moto mkali zaidi, hivyo kuwapongeza watu hawa ni jambo kubwa na tukufu sana na ni wajibu kuthamini juhudi zao.

6. Mtume, rehema na amani ziwe juu yake, alikuwa akiomba ulinzi wa Mwenyezi Mungu kutokana na joto la Moto wa Jahannam. Kutoka kwa Abu Hurairah Mwenyezi Mungu awe radhi naye amesema: Nimemsikia Abal-Qasim rehema na amani ziwe juu yake anasema katika sala yake: “Ewe Mola wangu, najikinga kwako kutokana na fitna za kaburi, Na kutokana na majaribu ya Mpinga Kristo, na kutokana na mitihani ya uhai na kifo, na kutokana na joto la Moto wa Jahannam”[1]; Ikiwa Mtume, Rehema na Amani zimshukie, anaomba ulinzi kutokana na Jahannamu na yeye ndiye alihifadhika na kutenda dhambi pia amesamehewa madhambi yake yaliyotangulia na yajayo, basi vipi sisi?! Ni lazima kwa kila Muislamu kutopuuza adhabu ya Moto.

7. Mshairi alisema:

Na chukua hifadhi imara kwa kumcha Mwenyezi Mungu Mwingi wa Rehema = kwa ajili ya siku ambayo Jahannamu itaonekana.

Na daraja litajengwa juu ya Jahannam = basi wapo watakaoangukia humo, watakao hangaika na wengine kusalimika

Na Mola wa walimwengu itatimia ahadi yake = ataamua baina ya waja na kutoa hukumu

Na Mola wako Mlezi atairudisha haki ya aliyedhulumiwa = ubaya ulioje kwa mtu mwenye kuwadhulumu watu.

1. Hii ni Hadith iliyopokelewa na Mtume (rehma na amani ziwe juu yake) kutoka kwa Mwenyezi Mungu Mtukufu mbali na Qur’ani Tukufu, na mfano wa hadithi hii huitwa Hadithil Qudsi:

2. Mola wetu Mlezi, Ametakasika na Ametukuka, Anafahamisha kwamba Amewaandalia waja wake wema, malipo ya utiifu wao na ibada yao ambayo hawaja pata kuona mfano wake, Hawakuweza kuona chochote chenye jina kama lake. Kama miti, mito, majumba ya dhahabu na fedha, lulu nzuri na mengineyo, pamoja na uzuri wa watu wake, na mandhari nyinginezo.

3. Pia Peponi kuna sauti nzuri ambayo hawajaisikia, kama vile kuimba na sauti nyinginezo, na pia kuna habari ambazo hawajasikia mfano wake.

4. Kisha akathibitisha kwamba Alicho kitayarisha hakiwezi kujulikana kwa mtu yeyote. Ikiwa mja hajaona wala kusikia, na zote mbili ni hisia za utambuzi, basi hawezi kufikiria kwa akili yake ukweli wa neema hizo. Inapoingia katika fikra za mja aina mbalimbali ya neema, starehe, na mapambo, kamwe hatafikia uhalisia wa neema hiyo ambayo Mwenyezi Mungu Mtukufu amewatayarishia waja wake wema.

5. Na akaongeza uthibitisho wa hilo kutokana na maneno yake yaliyoteremshwa, Akasema: Soma ukipenda:

   “Basi hakuna nafsi yoyote inayojua waliyo tunziwa na kufichiwa katika faraja na tulizo la macho yao, hayo ni malipo ya yale waliyo kuwa wakiyatenda”

   [Al-Sajdah: 17].

   ” Maana yake: Hakuna nafsi inayojua kile ambacho Mwenyezi Mungu Mtukufu amewaandalia na kuwafichia waja Wake walioamini katika Pepo miongoni mwa aina za neema, furaha, na wema mwingi ambao macho hupendezwa nayo na kufurahishwa nayo.

Pepo na neema zake zimetajwa mara kwa mara ndani ya Qur-aan, ndiyo maana Mtume wa Mwenyezi Mungu amesema: “Mahali pa kuhifadhia mkwaju –mjeledi- peponi ni bora kuliko dunia na vilivyomo ndani yake. Hiyo” [1].

Mafunzo

1. Mapenzi makubwa zaidi ni kuwapenda watu wema kwani wao wako pamoja na Mwenyezi Mungu: “Anawapenda na wao wanampenda” [Al-Ma’idah: 54] Wanamuandalia matendo ya utiifu - na anajitosheleza - na anawaandalia yale ambayo jicho halijaona, sikio halijasikia, na moyo wa mwanadamu haujaingia. Kuweni pamoja na watu wema, na wakati wowote mnapokuwa wavivu katika njia ya Mwenyezi Mungu basi kumbuka makazi ambayo Mwenyezi Mungu Mkarimu ametayarisha kwa watu wema.

2. Al-Hasan, Mwenyezi Mungu amrehemu, amesema: “Watu walificha vitendo katika dunia, basi Mwenyezi Mungu akawafichia yale ambayo jicho halijaona wala sikio halijasikia” [2]. Ikiwa ndivyo hivyo, basi Muislamu anapaswa kuhesabu ibada zake za siri ambazo hakuna anaezijua isipokuwa Mwenyezi Mungu Mtukufu ambaye aliye mfichia hizo kheri nyingi zisizo na mfano kwa kuonwa na kutazamwa. 

3. Pepo ipo hivi sasa, na Mwenyezi Mungu ameitayarisha kwa ajili ya watu wema miongoni mwa waja wake, basi dunia ikikuletea starehe mbalimbali zilizoharamishwa, basi iambie nafsi yako: Pepo ipo tayari, na hakuna chochote ila ni kusubiri muda mfupi tu ili kuifikia na kuingia.

4. Watu wengi hujisemea kuhusu starehe za dunia, na kuziwazia na kuzitamani. Pamoja na kwamba starehe zote za dunia na wanayoyawazia hayalingani na shibri moja ya peponi, basi mwenye akili timamu anatakiwa mara kwa mara kuikumbuka pepo, na yale ambayo Mwenyezi Mungu ametayarisha ndani yake ili ayatamani.

5. Hebu wewe, familia yako na jamaa zako muwe mkuikumbuka Pepo na sifa zake, na kuwakumbusha watu, na Mwenyezi Mungu Mtukufu amerahisisha njia za kuelimisha na mawasiliano mbalimbali ambayo ni rahisi kufanya hivyo.

6. Furaha kubwa kabisa peponi: ni kumuona Mwenyezi Mungu; kwa kuwa hawakumuona duniani, Amesema Allah aliyetakasika:

   “Zipo nyuso siku hiyo zitakazo ng'ara (22) kwa kumwangallia Mola wao Mlezi”.

   [Al Qiyama: 22, 23]

    na kutoka kwa Jarir bin Abdullah Radhi za Mwenyezi Mungu zimshukie, amesema: Tulikuwa pamoja na Mtume (rehma na amani ziwe juu yake) na akautazama mwezi usiku –mwezi kamili – akasema: “Hakika mtamuona Mola wenu, kama mnavyouona mwezi huu, hamtasongamana katika kumuona” [3] na adhabu kubwa zaidi watakayo adhibiwa watu waovu ni kunyimwa kumuona Mwenyezi Mungu Mtukufu. Amesema Mola mlezi:

   “Hakika ya watu waovu siku ya kiyama watazuiliwa kumuona Mola wao Mlezi.”

   [Al-Mutaffifin: 15]

7.  Mshairi alisema:

Tenda matendo mema kwa ajili ya nyumba ya milele mlizni wake ni ridhaa = jirani wa nyumba hiyo ni Muhammad (s.a.w) na Mwenyezi Mungu ndio mjenzi wa nyumba hiyo. 

Nchi imejengwa kwa dhahabu na miski ndio udongo wake, na madini ya zafarani ndio magugu yanayoota ndani yake.

Mito yake ni ya maziwa safi na asali = na mvinyo hutiririka katika vijito vyake.

Mwenye kununua nyumba katika pepo ya al-Firdaws anaijaza = kwa rakaa moja anayoisali usiku giza linapotanda.

au kuondosha njaa kwa masikini = siku aliyozidiwa na njaa kali.

1. Mwenyezi Mungu Mtukufu alipo kadiria uumbaji wa viumbe, yaani kabla ya Mwenyezi Mungu kuumba viumbe kama ilivyoelezwa na mapokezi mengine[1]: Aliandika katika Ubao Uliohifadhiwa makadiriwa ya viumbe[2], au aliandika katika kitabu kingine kikubwa alicho nacho.

2. Kitabu hiki kimehifadhiwa na kipo kwa Mwenyezi Mungu juu Arshi, na Arshi ya Mwenyezi Mungu ni kiumbe kikubwa, ipo juu ya mbingu saba, imebebwa na Malaika watukufu, na maana ya neno Arshi ni Kiti chake cha Ufalme.Hii inaonesha ishara za utukufu wa Mwenyezi Mungu, na kwamba Yeye yuko Mbinguni juu ya Arshi yake. Amesema Mwenyezi Mungu Aliyetakasika:

3.  Mwenyezi Mungu Mtukufu aliandika katika kitabu hicho kuwa: “Rehema yangu imeshinda hasira yangu.” Hii ina maana kuwa Kiwango cha rehema zake kwa waja wake ni kikubwa zaidi kuliko kiwango cha hasira zake. Huruma yake inawafikia waja wake mara kwa mara katika sehemu mbalimbali, Amesema Mwenyezi Mungu Mtukufu:

Na kama si kwa huruma yake, hakuna hata mmoja katika viumbe angelistahiki kuingia peponi” amesema Mtume rehma na Amani iwe juu yake: “Hataingia Peponi yeyote kwa matendo yake.” Maswahaba wakasema: Hata wewe ewe Mtume wa Mwenyezi Mungu? Akasema: hata mimi, isipokuwa Mwenyezi Mungu akinifunika kwa Fadhila na rehema zake[3]”Maana ya rehema ya Mwenyezi Mungu kutangulia hasira yake, ni ile hali ya kutowaadhibu wakosefu pale tu wanapotenda makosa, bali anawapa muda wa kuomba msamaha, na ikiwa wataomba msamaha basi watasamehewa.

Mafunzo

1. Tulizana kwa Mwenyezi Mungu Mtukufu, kwani kama alivyoandika makadirio ya viumbe katika Ubao Uliohifadhiwa, basi rehema yake iliandikwa pia, usihuzunike kwa yale uliyoyakosa, na wala usijali kuhusu yatakayokuja, muhimu ni kumuamini Mwenyezi Mungu.

2. Kitabu - chenye makadirio, kinachobainisha rehema ya Mwenyezi Mungu – kimehifadhiwa juu ya Arshi yake, kwa sababu ya utukufu wake, hivyo basi mwenye akili timamu anapaswa kuheshimu kitabu hicho heshima inayostaili, na atumie muda mwingi kuwazia jambo hilo, na kumuomba Mwenyezi Mungu mwisho mwema. 

3. Rehema ya Mwenyezi Mungu Mtukufu ilitangulia ghadhabu yake, ndio maana anakubali toba ya wakosefu na waasi bila kujali wingi ya dhambi zao, hivyo basi tujitazame sisi wenyewe: Je! Macho yetu hayajatosheka kumuasi mwenyezi mungu? na masikio, maneno na mikono? hebu tusikilize wito wa Mwenyezi Mungu aliposema:

   “Sema: Enyi waja wangu mliozidhulumu nafsi zenu, msikate tamaa na rehema ya Mwenyezi Mungu, kwani Mwenyezi Mungu husamehe dhambi yote, hakika Yeye ni Mwingi wa kusamehe, na Mwenye Huruma”

   [Al-Zumar: 53].

4. Zikaribieni rehema za Mwenyezi Mungu, hata kwa inchi moja. Kwani alikuwako mtu katika Wana wa Israili aliyeuwa watu tisini na tisa, kisha alipotaka kutubia akamuuliza mtu mmoja kwa kusema, nimeuwa watu tisini na Tisa je ninaweza kutubu na mwenyezi mungu akakubali toba yangu? Akasema yule mtu: Hapana”, jamaa akakasirika na akamuua, akawa ametimiza watu mia moja. Kisha akamuuliza mtu mwingine, mtu huyi akamwambia, ndio inawezekana kutubia, ila nakushauri hama katika ardhi hii ambayo umefanya maovu mengi, nenda kwenye kijiji Fulani. Alipokuwa akielekea huko umauti ukamkuta, akafariki akielekea huko. Malaika wapeponi wakaja kuichukua roho yake wakidai kuwa huyu ni mtu mwema kwa sabau alishaamua kutubia na alikuwa anaenda katika ardhi nyingine ili kuhama ardhi aliofanya maovu mengi, na Malaika wa motoni nao wakaja wakidai kuwa jamaa huyo alikuwa muovu. mzozo ukawa mkubwa kati ya malaika wa rehma na yule wa adhabu, Mwenyezi Mungu akaamrisha hili liwe karibu na linguine liwe mbali, na kisha malaika akasema jaribuni kupima kwa umbali, walipopima umbali wakakuta kule alikokuwa akielekea ndio karibu zaidi kwa inchi moja tu, ikawa sababu ya kusamehewa.[4]

5. Mwenyezi Mungu Mtukufu ana ufalme na ujuzi wa kila kitu, na ana kiti cha enzi na kitabu ambacho ndani yake kumeandikwa kila kitu, pamoja na hayo, Mwenyezi Mungu ana huruma, lakini watu wengi wakiwa na mamlaka ya kiutawala au elimu (au mfano wa hayo, kama ubaba, nguvu za kimwili, cheo cha juu, mali, au vitu vinginevo.) hujikweza na kuwakandamiza walio chini yake, na kuwafanyia jeuri kwa sababu ya mamlaka yao, hivyo basi chukuwa tahadhari katika hilo.

6. Kila mtu anakosea na hii ni ishara ya upungufu wao, kwani kila mtu huwa ana huruma na hasira, na uhalisia wa kukamilika huruma ni kuwa huruma iwe mbele Zaidi kulikoa hasira, hivyo basi inapendeza kwa muislamu kujipamba na tabia hiyo ya huruma kuzidi hasira, pia mwanadamu anapaswa kumtegemea Mwenyezi Mungu ili kupata huruma kwa kuwa mwanadamu ni dhaifu zaidi.

7. Amesema Mshairi:

Ikiwa unatarajia rehema kutoka kwa mwenyezi mungu, basi Rafiki yangu kipenzi wahurumie walio dhaifu.

Na utafute radhi za Mwenyezi Mungu Muumba wetu = kwani kwa Utukufu wake aliumba viumbe

Na uombe malipo ya hayo kwa Mola wako Mlezi kwa rehema yake = Kwani Mwenyezi Mungu ni Mwingi wa huruma atamrehemu.

1. Abdullah bin Masood anatuelezea hadithi ambayo baadhi ya vipengele vyake ni mambo ya siri ambayo hakuna anaye jua uhalisia wake ila Mwenyezi Mungu Mtukufu, ndio maana akasema: (na yeye ndiye mkweli anae kubalika) sawa sawa katika mambo ya wazi au siri. Mtume (Rehma na Amani ziwe juu yake) anaelezea hali za kijusi na hatua za kuumbika kwake katika tumbo la mama. Anakuwa ni tone la maji, maji ya uzazi ya baba na yai la mama, na eneo la kuumbiwa ni katika kizazi cha mama, kisha anakuwa pande la damu lililo ganda, linaitwa a’laqah, yaani kinacho ganda au kuning’inia, na limeitwa hivyo kwa sababu huwa linaganda katika kuta za kizazi, kisha linakuwa pande la nyama, ni kipande cha nyama kidogo kiasi ambacho inawezekana kukitafuna mdomoni.

2. Baada ya kuwa pande la nyama, Mwenyezi mungu anamuamrisha malaika msimamizi wa vizazi, yaani viumbe pindi wanapokuwa tumboni kwa mama, aandike mambo yake yote, anaandika riziki yake, kifo chake, matendo yake na atakuwa mwema au muovu. Lakini pia huwa anandika mambo zaidi ya hayo, kama vile, atakuwa jinsia ya kike au kiume,^[1] tabia zake na maumbile yake^[2]. Mtume (Rehma na Amani ziwe juu yake) aliyataja hayo mambo manne kwa sababu mengine yanaingia ndani yake , na kwa kuzingatia umuhimu wake. Haya anayo yaandika malaika si aliyo yaandika Mwenyezi Mungu katika Lauhul mahfuudh (palipo andikwa mambo yote yanayotokea), haya anayo yaandika malaika, kuna uwezekano wa kufutwa au kurekebishwa au kubadilishwa kwa sababu alizo ziweka Mwenyezi Mungu, kama dua na matendo mema, tofauti na aliyo yathibitisha Mwenyezi Mungu katika Lauhul mahfuudh, hayo haiwezekani kuyabadilisha wala kuyarekebisha.

  3. Hapo ndipo Mwenyezi Mungu anapulizia kijusi roho na kinakuwa hai kwa uwezo wake Mtukufu. Kupulizia roho ni katika mambo ya ghaibu ambayo anayajua Mwenyezi Mungu pekee, na amelificha viumbe wake wasilijue,

, Bali sisi wajibu wetu ni kuamini kwa yakini alicho kielezea

Hayo yote hutokea pindi pande la nyama linapo kuwa kikamilifu na tutengeneza umbile la binadamu,

 Pande la nyama lililo jiweka katika Umbile, ni lililo umbika kikamilifu, katika sura ya binadamu, na pande la nyama ambalo halijajiweka katika umbile, ni ambalo alijaumbika kikamilifu katika sura ya binadamu, hili huwa linapolomoka, inakuwa ni mimba liyotoka^[4].

4. Kisha Mtume (Rehma na Amani ziwe juu yake) akaeleza kwamba, kinacho zingatiwa katika matendo ni mwisho wake, na yote yaliyo tangulia yanabaki katika elimu ya Mwenyezi Mungu na jinsi alivyo andika ubaya au uzuri kwa mja. Huenda mtu akatenda matendo ya watu wa Motoni kwa muda Mrefu mpaka kifo chake kinapo karibia, Mwenyezi Mungu anamuafikisha, anatubia na anamsamehe na kuhitimisha uhai wake kwa matendo mema na kuingia Peponi, kwa sababu Mwenyezi Mungu alisha andika katika Lauhul mahfuudh (palipo andikwa mambo yote yanayotokea), na katika tumbo la mama yake alipo muagiza malaika, kwamba atakuwa mwema.

5. Na kinyume chake, mtu anaweza kutenda matendo ya watu wa Peponi kwa muda mrefu, mpaka anakaribia kuingia Peponi kwa kukaribia kifo chake, lakini anatanguliwa na aliyo yaandika Mwenyezi Mungu kwamba atakuwa muovu, anatenda matendo ya watu wa Motoni na anakufa katika hali hiyo na kuwa katika watu wa Motoni. Hii haimanishi kwamba muumini anaweza kupotea baada ya kuongoka bila sababu kutoka kwake mwenyewe. Hayo yote ni kwa hekima na uadilifu wa Mwenyezi Mungu Mtukufu. Kwa mfano, mtu anaye muabudu Mwenyezi Mungu Mtukufu bila elimu, kwa jinsi anavyo jisikia, akipatwa na kheri anashukuru, ikiwa kinyume anakufuru, kama alivyo sema

Na mfano ni mnafiki, katika hadithi: “Mtu anaweza kutenda matendo ya watu wa Peponi – katika macho ya watu – hali ya kuwa ni mtu wa Motoni, na mtu anaweza kutenda matendo ya watu wa Motoni – katika macho ya watu – hali ya kuwa ni mtu wa Peponi”^[5]. Na mwisho wa uhai kama huu, kwa mtu ambaye kwa muonekano ni mwema, ni katika matukio adimu sana yasiyo onekana mara kwa mara, na hekima yeke ni kuonesha kwamba, katika matendo kinacho zingatiwa ni mwisho wake, na mwanadamu kamwe asijidangaye kwa wingi wa ibada na matendo yake mazuri. Hii ni miongoni mwa huruma za Mwenyezi Mungu, kwani watu kutubia na kuacha maovu inatokea kwa wingi sana, ama kubadilika na kuwa waovu ni nadra, ingelikuwa ni kinyume, watu wangelipata Mtihani mkubwa sana^[6].

Mara nyingi inavyo julikana ni kwamba watu wema huwafikishwa kutenda mema, na waovu hutenda mauvu, kama ilivyo bainishwa katika hadithi kwamba Mtume (Rehma na Amani ziwe juu yake) anasema: “hakuna yeyote kati yenu wala yeyote ambeye amepuliziwa uhai, ila huandikwa nafasi yake Peponi na nafasi yake Motoni, japo imeadikiwa kuwa ni mwema au muovu”, bwana mmoja akasema: eh Mtume wa Mwenyezi Mungu, si tuache kutenda mema na tusubiri matokeo kama ilivyo andikwa? Atakae kuwa ni mwema, ataingia katika wema, na atakae kuwa ni muovu, ataingia katika waovu,

MAFUNDISHO

1. Amesema Ibn masood, katika kuelezea sifa ya Mtume (Rehma na Amani ziwe juu yake): “mkweli anae kubalika”, hii ni kuonesha jinsi alivyo muamini, kumkubali na kutekeleza aliyo kuja nayo kikamilifu hata kama akielezea mambo ambayo yako kinyume kiakilia, au juu ya uwezo wa aikili kuyakubali au kuyakanusha katika mambo ya ghaibu. Na ndio maana maswahaba ni watu bora baada ya manabii, na kiigizo cha waumini katika kumuamni Mtume (Rehma na Amani ziwe juu yake) na kufuata mafundisho yake.

2.Ameeleza Mtume (Rehma na Amani ziwe juu yake) hatua za ukuaji wa kijusi katika tumbo la mama kabla ya teknolojia ya kitabibu na vifaa vya kisasa vilivyo thibitisha ukweli wa maneno ya Mtume (Rehma na Amani ziwe juu yake). Jambo hili ni katika mambo yenye kumzidishia muumini Imani, pindi anapo ona Sayansi inathibitisha kilicho elezewa takika Qur`ani na mafundisho ya Mtume (Rehma na Amani ziwe juu yake) na wala hakuna mgongano wowote.

3.Tizama uwezo wa Mwenyezi Mungu Mtukufu katika kubadisha kijusi katika hatua tofauti tofauti, na katika kupanga mipango kwa njia nzuri yenye kustaajabisha. Mfano wa mambo kama haya yanepelekea kumtukuza Mwenyezi Mungu zaidi na kujisalimisha kweke.

4.Lau mwanadamu angezingatia na kujua hekima ya kuumbwa mwanadamu hatua kwa hatua, na hali ya kuwa Mwenyezi Mungu Mtukufu ana uwezo wa kukiambia kitu: kuwa na kikawa jinsi atakavyo. Hii ni kuilea nafsi iwe na utulivu na umakini, na isiwe na papara katika mambo na kutaka matokeo ya haraka, kama inavyo tuonesha mahusiano makubwa aliyo yaweka Mwenyezi Mungu (Rehma na Amani ziwe juu yake) baina ya kufanya sababu na kupata matokeo yake kwa kuzingatia utaratibu wa kilimwengu.

5.Ukipatwa na jambo katika kazi yako, au riziki yako, au ukatamani upate jambo ambalo hauna, usihangaike kulaumu Qadar yaani mipango ya Mwenyezi Mungu, au kujuta na kuishusha nafsi, bali ridhia alicho kuandikia Mwenyezi Mungu Mtukufu, na utambue kwamba ameliandika ukiwa katika tumbo la mama, na kabla ya kuingia katika tumbo la mama Hakuna zaidi ya kujisalimisha kwake na kufanya anayo yaridhia.

6.Haifai kwa mwanadamu kumuhukumu yeyote kuwa ni mtu wa Peponi au Motoni, kwa sababu hilo ni la Mwenyezi Mungu pekee, na yeye ndiye ameandika matendo yote ya waja, muovu anaweza akawa mwema, na mwema anaweza akawa muovu.

7.Haifai kwa mwanadamu kubweteka na matendo yake na kuacha jitihada, kwa sababu kinacho zingatiwa katika matendo ni mwisho wake. Sufian Athauriy - Mwenyezi Mungu amrehemu – alikuwa analia akisema: “naogopea isije ikawa katika lauhul mahafudh yaani palipo andikwa mambo yote yanayotokea, imeandikwa kwamba mimi ni muovu”, na alikuwa akisema: “naogopea kupokonywa Imani kabla ya kifo changu”^[8].

8.Inatakiwa kwa mwislaam adumu katika kumuomba Mwenyezi Mungu amdumishe katika kumtii, na wala asimpoteze na akateleza. Mtume (Rehma na Amani ziwe juu yake) alikuwa akikithrisha kusema: “Eh mwenye kubadisha nyoyo, nakuomba uudumishe moyo wangu katika dini yako”^[9]

9.Ameeleza Mtume (Rehma na Amani ziwe juu yake) kwamba, kuna mtu alisema: “ninaapa, Mwenyezi Mungu hatamsamehe fulani” na Mwenzi Mungu akasema: “ni nani anaapa juu yangu kwamba sitamsamehe fulani?! Kwa hakika nimesamehe na nimekufutia mema yako”^[10].

10.Amesema Ally bin Abuu Twaalib: “jiepusheni kuwaiga watu, kwa sababu, mtu anaweza kutenda matendo ya watu wa Peponi kisha anabadilika, - kwa jinsi Mwenyezi Mungu anavyo juwa uhalisia wake – anatenda matendo ya watu wa Motoni, ana kufa akiwa katika watu wa Motoni, na mtu anaweza kutenda matendo ya watu wa Motoni kisha anabadilika - kwa jinsi Mwenyezi Mungu anavyo juwa uhalisia wake – anatenda matendo ya watu wa Peponi, anakufa na akiwa katika watu wa Peponi. Ikiwa hamna budi zaidi ya kumuiga, basi muige ambao walio kwisha tangulia mbele ya haki na wala si walio hai^[11].

11.Amesema mshairi:

katikaa ulimwengu Mwenyezi Mungu ana dalili zinazo thibitsha uwepo wake***huenda ndogo kabisa ndiyo aliyo ifanya iwe sababu ya wewe kuongoka.

Huenda dalili za uwepo wake zilizopo katika nafsi***ni maajabu makubwa lau jicho lako likizama kwa mazingatio.

Na ulimwengu umejaa siri***kama jicho lako likitizama kwa  kutaka undani wake. Kiulize kijusi kinacho ishi peke yake***bila msimamizi wala chakula, ni nani ana kusimamia?

Ibn Abbaas (Radhi za Mwenyezi ziwe juu yake) alikuwa nyuma ya Mtume (Rehma na Amani ziwe juu yake) wamepanda mnyama.

1.Mtume (Rehma na Amani ziwe juu yake) akataka amfundishe somo linalo husu kumuamini Mwenyezi Mungu Mtukufu. Ili kuvuta usikivu na akili yake, akumuita kulingana na umri wake, alikuwa ni kijana mwenye umri wa miaka kati ya kumi hadi kumi na nne, akamwambia: “hakika mimi ninakufundisha maneno” akimaanisha: uyahifadhi, uyaelewe na uyafanyie kazi.

2. Jambo la kwanza alilo mfundisha ni, amuhifadhi Mwenyezi Mungu Mtukufu, kwa kuto vunja mipaka aliyo iweka na kutekeleza aliyo amrisha, aamrishe aliyo muamrisha Mwenyezi Mungu Mtukufu na akataze aliyo mkataza.

3. Mwanadamu anapo hifadhi mipaka ya Mola wake na akatekeleza maamrisho yake, atalipwa kwa matendo yake, kama anavyo muhifadhi Mwenyezi Mungu Mtukufu, pia Mwenyezi Mungu Mtukufu anamuhifadhi. Hifadhi ya Mwenyezi Mungu inajumuisha kuhifadhi mwili, viungo, akili na vinginevyo.

Hifadhi ya Mwenyezi Mungu haikomei kwa huyu anaye hifadhi mipaka yake tu, bali humuhifadhia familia yake pia, amesema Mwenyezi Mungu Mtukufu: “Na wachelee wale ambao lau kuwa na wao wangeli acha nyuma yao watoto wanyonge wangeli wakhofia. Basi nao wamche Mwenyezi Mungu, na waseme maneno yaliyo sawa.”. Na amesema Mwenyezi Mungu Mtukufu:“ Na baba yao alikuwa ni mtu mwema.”.

Na daraja la juu la Mola kumuhifadhi mja wake ni kumuhifadhia dini yake, kumuhifdhi dhidi ya wasiwasi na mienendo ya shetani, amesema

  Na ndio maana amesema Ibn Abbaas akitafasiri 

 Anamkinga muumini dhidi ya maasi ambayo yatampeleka Motoni.^[1]

4. Kisha Mtume (Rehma na Amani ziwe juu yake) akataja malipo mengine ya anaye hifadhi mipaka ya Mwenyezi Mungu Mtukufu, nayo ni Mwenyezi Mungu kuwa naye Maisha yake yote, anamsaidia, anamlinda, anampa nguvu, anamjibu maombi yake na anakubali ibada zake; amesema Mtume Mtukufu, amesema Mwenyezi Mungu Mtukufu: “Na mja anapo endelea kujiweka karibu na mimi kwa kutekeleza ibada za Sunna, (za hiyari) mpaka ninampenda, nikimpenda, ninakuwa sikio lake analotumia kusikia, na jicho lake analotumia kuona, na mkono wake anaotumia kushika, na mguu wake anaotumia kutembea, na akiniomba kwa hakika ninamjibu, na akinitaka ulinzi kwa hakika ninamkinga " [2]

5. ,Kisha Mtume Mtukufu akamuelekeza mlango Mtukufu katika milango ya Tawhiid na itikadi sahihi, nao ni kumuabudu Mwenyezi Mungu Mtukufu peke yake, na katika maombi asimuombe yeyote zaidi yake, kwa sababu dua ni ibada, haitakiwi kuielekeza kwa asiye kuwa Mwenyezi Mungu Mtukufu, amesema Mtume S.A.W: “Dua ni ibada”

^[3], kwa sababu katika dua kuna kudhihirisha udhalili na uhitaji wa muombaji, lakini pia kukili kwamba anaye ombwa ana uwezo wa kuleta manufaa na kuzuia madhara, na haifai kujidhalilisha ila kwa Mwenyezi Mungu pekee; kwa sababu hiyo ndio ibada ya kweli.^[4]

6. Kisha Mtume (Rehma na Amani ziwe juu yake) akamuamrisha awe anamuomba msaada Mwenyezi Mungu Mtukufu pekee. Kuomba masaada; ni uhitaji wa msaada ili kufikia malengo. Kuomba msaada ni kudhihirisha jinsi unavyo mtegemea Mwenyezi Mungu Mtukufu. Tawhiid katika kuomba msaada tumejifunza katika kauli ya

. kwa sababu alipo waamrisha waja wake wamtii, aliwaelekeza wamuombe yeye pekee, na wamuombe awaongoze waache maasi na wafanye ibada.^[5]

Ieleweke kwamba, kumuomba msaada kiumbe katika jambo analoliweza inaruhusiwa. Mwanadamu anaweza kumuomba mwanadamu mwenzake amsaidie kubeba mzigo au amsaidie jambo ambalo kwa kawaida mwanadamu analiweza. Inapendeza kwa mwislaam kusaidia jambo ambalo analiweza, Mtume (Rehma na Amani ziwe juu yake) amesema: “Na ukimsaidia mtu, kwa kumbeba juu ya mnyama wake, au kumsaidi kupakia mzigo wake ni sadaka”^[6]. Kuomba msaada ambako ni haramu, ni katika vitu ambavyo haviko katika uwezo wa anaye ombwa, bali anaviweza Mwenyezi Mungu pekee, kama kuwaomba maiti, kuomba kwa kupitia makaburi ili upone maradhi au ufaulu mtihani au upate mtoto, kufanya hivyo ni haramu.

7 .Kisha Mtume (Rehma na Amani ziwe juu yake) akamfundisha Ibn Abbaas kusalenda, kuridhia mipango ya Mwenyezi Mungu na kumtegemea kiukweli, kwa sababu mambo yote ni ya Mwenyezi Mungu Mtukufu, na yote yanayo msibu mja, mabaya au mazuri yanatoka kwake, ameandika yampate kabla hajaumba mbingu na Ardhi. Hata kama viumbe wakikubaliana kuzuia aliloliandika limpate, hawawezi kufanikisha, na hata wakikubaliana kumnufaisha au kumdhuru kwa jambo ambalo hajaliandika, mipango yao haiwezi kufaulu hata kidogo. Amesema

”. Ibara hii ndio imebeba ujumbe wa usia huu, kwa sababu mja anapo tambua kwamba halimpati lolote ila alilo liandika Mwenyezi Mungu, na kwamba juhudi za viumbe hazina nafasi, hilo linamfanya amtegemee Mwenyezi Mungu Mtukufu kiukweli, ajisalimishe mbele yake, atekeleze maamrisho yake na kuacha makatazo, aidha kuipa kauli yake kipaumbele zaidi kuliko kauli yoyote, na haogopi wala hamuombi yeyote zaidi yake.^[7]

8.Kisha Mtume (Rehma na Amani ziwe juu yake) akaeleza kwamba kalamu zilizo andika mambo yote yatakayo wapata viumbe zimezuiliwa kuandika, na vitabu vilivyo andikwa yamethibitishwa yote yaliyo andikwa, hakuna marekebisho.

. Na “Mwenyezi Mungu Mtukufu ameandika mambo yote yatakayo wapata viumbe miaka hamsini elfu kabla hajaumba mbingu na Ardhi”^[8]

MAFUNDISHO

1.Mtume (Rehma na Amani ziwe juu yake) alikuwa anatumia muda wake na wa maswahaba zake kwa kumtii Mwenyezi Mungu, hata wakiwa wamepanda mnyama..

2.Shauku ya Mtume (Rehma na Amani ziwe juu yake) ya kumfundisha Ibn Abbaas japo ni mdogo kiumri, hadith yenye maana pana katika upande wa mwenendo, tawhiid na mambo yanayo tusibu na mengine mengi, hii inatufundisha kwamba haifai kuwapuuza watoto, hasa waelevu, lakini pia kila mmoja afikishiwe kwa lugha inayo endana naye, hasa katika kufundisha mambo muhimu katika dini, kwani hao ndio vijana wa kesho na ndio nguzo ya jamii kutengemaa 

3.Mtume (Rehma na Amani ziwe juu yake) ameanza mazungumzo yake kwa kumuita na kumvuta msikilizaji, ni maneno machache nayenye maana pana, jambo ambalo linamfanya mtu kuwa makini na hili ni jambo ambalo linatakiwa kwa kila mwenye kutoa nasaha alizingatie. Afungue nasaha zake kwa jambo lenye kumfanya mpokeaji kuzitamani nasaha zake.

4.Mtume (Rehma na Amani ziwe juu yake) hakurefusha usia wake, bali yalikuwa ni maneno machache, hilo linapelekea kufahamika na kufanyiwa kazi, hasa kwa watoto.

5.Kama kweli unajipenda, basi muhifadhi Mwenyezi Mungu Mtukufu ili naye akuhifadhi, wamesema baadhi ya wema walio tangulia: “Mwenye kumcha Mwenyezi Mungu, amejihifadhi mwenyewe, asiye mcha amejipoteza mwenyewe na Mwenyezi Mungu hana shida naye”^[9]. Hata kama unahitaji kuhifadhi afya yako, basi muhifadhi Mwenyezi Mungu Mtukufu, kuna mwanazuoni alifikisha zaidi ya miaka mia moja lakini bado alikuwa na neema ya nguvu na akili, siku moja katika matembezi akakutana na mtaro akauruka kwa nguvu, wanafunzi wake wakashangazwa sana, kwa umri wake na jinsi alivyo ruka, akasema: viungo hivi tumevihifadhi dhidi ya maasi tukiwa wadogo, Mwenyezi Mungu akavihifadhi tulipo kuwa wakubwa^[10].

6.Imepokelewa kwamba kuna mwanamke alitoka kuelekea vitani pamoja na waislaam, akaacha mbuzi kumi na mbili na kifaa alicho kuwa akikitumia kushona, alipo rudi hakukuta mbuzi wala kifaa chake cha kushonea, akasema: Eh Mola wangu, hakika umechukua dhamana ya kumuhifadhia yeyote anaetoka kwa ajili ya Dini yako, na mimi nimepoteza mbuzi wangu na kifaa changu cha kushonea, nakuomba Mola wangu unirejeshee mbuzi na kifaa change”, alikuwa akimuomba Mola wake mara kwa mara, alipo amka akakuta mara mbili ya mbuzi zake na vifa viwili”^[11]

7.Mja anapotaka hifadhi yake, ya familia na mali zake, basi amche Mwenyezi Mungu Mtukufu, amesema Ibnul Munkadir -Mwenyezi Mungu amrehemu-: “Hakika Mwenyezi mungu humuhifadhia mtu mwema mwanae, mjukuu wake na nyumba zinazo mzunguka, wanakuwa katika himaya na sitara yake”^[12]. Na Said bin Musayyib -Mwenyezi Mungu amrehemu- alimwambia mwanae: (mimi ninairefusha sala yangu kwa matarajio ya kukuhifadhi, akasoma maneno ya Mwenyezi

8.Namna za kuomba na kuabudu viumbe zinaibuka mpya kila kukicha, kama kuomba nguvu za kiulimwengu au wazazi baada ya kifo. Mfano wa hayo ni filam, vinyago vya kuchezea watoto na semina zenye kujihusisha na imani za kipagani.  Kuwa makini, ushirikina unaibuka ukiwa na majina tofauti.

9.Jiepushe na ibada ya kuomba viumbe hata kama ni kidogo, na ujizoeshe kujihudumia mwenyewe, Mtume (Rehma na Amani ziwe juu yake) alichukua ahadi ya kiapo kwa baadhi watu juu ya mambo kadhaa, miongoni mwa mambo hayo ni: “ Na wala msiwaombe watu chochote”, mpokeaji wa hadith hii amesema: nilimuona mmoja wao, fimbo yake inadondoka akiwa juu ya mnyama, na wala hamuombi yeyote amuokotee^[14], jambo hili hata kama si haramu, lakini ni msukumo wa tabia njema na kujitunzia heshima kwa kuepuka masimango ya wanadamu, aidha kujifunza tabia ya uvumilivu katika kipindi cha shida, pia kujitunzia heshima na kuto hitaji misaada ya watu. Walipo kula kiapo, walitekeleza hata katika mazingira ambayo si makusudio yake, ili kufunga milango na njia zote zenye kupelekea kukivunja.^[15]

10.Omba msaada kwa Mwenyezi Mungu Mtukufu kwa mambo yenye kukunufaisha katika Dini na Dunia yako, kama kudumisha Sala, kuwa na tabia njema, katika masomo  na kutafuta kazi, hakuna chenye nguvu kuliko kumuomba Mwenyezi Mungu msaada, Mtume Mtukufu amekuuusia: “pupia kufanya lenye kukunufaisha na umuombe Mwenyezi Mungu msaada”^[16] kithirisha kumuomba Mwenyezi Mungu msaada, Mtume (Rehma na Amani ziwe juu yake) alimwambia Muadh bin Jabal: “nakuuusia ewe muadh, usiache kusema mwisho wa kila sala: Eh Mwenyezi Mungu nakuomba unisaidie niwe nakutaja, kukushukuru na kukuabudu kwa Ufanisi”^[17]

11.Ni kwa kiasi gani tunawategemea viumbe? Na ni kwa kiasi gani tunamtegemea Mwenyezi Mungu Mtukufu?. Wahabu bun Munabbih -Mwenyezi Mungu amrehemu- alimwambi mtu aliye kuwa akienda kwa wafalme: “una nini! Unaenda kwa mtu ambae anafunga mlango wake na kukuacha nje, ana kuonyesha kwamba ni fukara, na anaficha utajiri wake, unamuacha ambae anafungua mlango wake nusu ya usiku na nusu ya mchana, na anakuwekea wazi utajiri wake, anakwambia: niombe, nami nitaitikia maombi yako”^[18]

12.Kuwa na shauku ya kujifunza hadith hii, kuifanyia kazi, na kumfundisha mkeo,mwanao na watu wengine, kila mmoja kulingana na lugha, umri na utayari wake, kwa sababu imebeba usia mzito, kiasi cha baadhi ya wanazuoni kusema: nimeisoma kwa mazingatio hadith hii ikanishangaza karibia nipagawe, ni msiba mkubwa kutoijua hadith hii, na kuielewa  kwa juu juu!^[19]

13.Amesema mshairi: usimuombe mwanadamu akutatulie matatizo***muombe ambae milango yake haifungwi

Mwenyezi Mungu anachukia usipo muomba***na mwanadamu akiombwa anachukia.

1. Mtume (Rehma na Amani ziwe juu yake) anaeleza kwamba muumini mwenye nguvu anapendeka zaidi kwa Mwenyezi Mungu kuliko Muumini dhaifu. Makusudio ya nguvu, inamaanisha nguvu ya kiimani na yote yenye kufanikisha uwepo wa Imani, kama nguvu ya nafsi, nguvu ya mwili, nguvu ya elimu na mfano wa hayo. Hivyo vikikutana, vinasaidia kufanya ibada, majukumu muhimu katika maisha, kuipambania dini na kufanya mambo yenye kukunufaisha wewe na jamii.

. Nguvu hizi zinamfanya awe mvumilivu katika kufanya ibada na kuwa mbali na Maasi, eidha zinamuhimiza kuamrisha mema na kukataza mabaya, pia kumfanya astahamili maudhi ya watu na matatizo ya Dunia^[1]

2.Kumtanguliza mwenye nguvu haimanishi kwamba dhaifu hana kheri yoyote, bali yeye pia ana kheri japo kiasi kikubwa kimempita. Usulubu wa maneno haya ya Mtume (Rehma na Amani ziwe juu yake) unajulikana katika Lugha ya kiarabu kwa jina la (usluubul ihtiraas), yaani; usulub wa kuchukua tahadhari ya umakini katika mazungumzo.

3.Baada ya kubainisha kwamba muumini mwenye nguvu ni bora, akabainisha anapo takiwa kuelekeza nguvu zake, na haya ni miongoni mwa maneno machache yenye maana pana, kwa sababu yamemuelekeza ajitahidi katika kila lenye kumletea manufaa ya haraka au badaye, na akasisitiza alifanye na aache mambo ya kipuuzi

4.Muislam anapo pupia kufanya mambo yenye kumnufaisha katika Dini na Dunia yake, inatakiwa amuombe Mwenyezi Mungu Mtukufu msaada kwa kumtegemea katika kupata anacho tarajia, eidha asizembee wala kudhoofika na kushindwa kufikia malengo yake kwa kusingizia Qadar, yaani mipango ya Mwenyezi Mungu, udhaifu au vinginevyo bila kufanya juhudi, katika hali hiyo atalaumiwa kwa kupuuza na kupoteza malengo yake.

5.Muumini akipata kinyume na alicho kuwa anatarajia, asijute kwa juhudi na jitihada zake, na wala asiseme: “lau ningelifanya hivi na hivi, ingelikuwa hivi” kwa hasira na kuchukia mipango ya Mwenyezi Mungu Mtukufu, au kwa kudhania kwamba mambo yangelibadilika lau angelibadilisha aliyo yafanya. Hakika mambo yote yanaenda kwa mipango aliyo iandika na Mwenyezi Mungu kabla ya kuumba mbingu na Ardhi, jukumu la mwanadamu ni kufanya sababu za kufikia anacho kihitaji, na matokeo anamkabidhi Mwenyezi Mungu.

6.Inatakiwa aseme: “mipango ni ya Mwenyezi Mungu, anafanya atakalo”^[2]. Yaani awahi kusalimisha matokeo kwa Mwenyezi Mungu Mtukufu, na aseme: hii ni mipango ya Mwenyezi Mungu Mtukufu, na jambo hili limetokea kwa mipango yake aliyo andika itusibu, haliwezi kutokea lolote ila analolitaka.

Haimanishi kwamba asingizie Qadar yaani mipango ya Mwenyezi Mungu katika maasi na makosa, aseme: nimefanya maasi kwa Qadar ya Mwenyezi Mungu. Mwenyezi aliwakemea washirikina walio simamia hoja hiyo batili juu ya ushirikina wao,

7.Mtume Mtukufu amezuia jambo hilo kwa sababu linafungua mlango wa shetani, zinaanza wasisi za kukanusha Qadar, yaani mipango ya Mwenyezi Mungu pale unapo chukia, kujilaumu na kushutumu kwamba haifai. Unabaki katika maisha ya huzuni, jambo ambalo linakufanya uwe dhaifu, upoteze muda na fursa nyingine. Na wala haimanishi kwamba neno (lau) ni haramu moja kwa moja, linakuwa haramu likitumika katika mazigira ya hasira na kulaumu na mfano wa hayo. Ama mwanadamu wakilitamka ili kubainisha kosa au hukumu ya kisheria au kuzungumzia mambo yajayo, inaruhusiwa, amesema Nabii Luut

Na amesema Mtume (Rehma na Amani ziwe juu yake): “lau nisingeliogopea kuwawekea uzito umma wangu, ningeliwaamrisha kuswaki kila wanapotaka kusali”^[3]. Na Abuu bakar swiddiiq (Radhi za Mwenyezi ziwe juu yake) amesema akiwa ndani ya pango na Mtume (Rehma na Amani ziwe juu yake): “lau mmoja wao angelitizama chini ya mguu wake angelituona”^[4] 

MAFUNDISHO

1. Nafsi iliyo salimika, inapenda kuwa bora katika mambo ya kheri, ushindani huu unapelekea kujituma ili kupata nafasi iliyo bora. Wahamasishe ulio nao, kama vile wanao au wanafunzi au wanao jitahidi kufanya mambo kikamilifu, wasaidie kwa kuwapatia maelekezo na msaada .
2. Nguvu ni sababu ya kufikia malengo, jizoeshe kuwa mvumilivu na kufanya juhudi ya kupata nguvu za kukupelekea kupata radhi za Mwenyezi Mungu Mtukufu. Sala, Zaka, Funga, Hija, Jihadi, yaani kuipambania Dini, kuamrisha mema na kuzuia mabaya, kuwafanyia wema wazazi, kuwaunganisha ndugu na mengineyo yanayo takiwa yafanywe au yaachwe, yote yanahitaji  nguvu ya mwili, nafsi, elimu, na vinginevyo. Unapo kuwa na nguvu za kufanya jambo la kheri, mshukuru Mwenyezi Mungu, na unapo kosa, basi likabidhi kwake.

3. Ukimuona aliye jikatia tamaa, kwa sababu anajiona kuwa ni dhaifu katika elimu au biashara au nguvu ya kimwili au lolote, mpe moyo kwa sababu jitihada zake ni katika kheri.

4. Mtume (Rehma na Amani ziwe juu yake) amekusanya katika kauli yake: “Pupia jambo lenye kukunufaisha, na umeombe Mwenyezi Mungu msaada” misingi miwili, nayo ni; kumtegemea Mwenyezi Mungu Mtukufu kwa kuwa na imani naye, na kufanya sababu za kufikia unacho kilenga, ili kuendana na kauli ya

,”. Hivyo basi inampasa Mwanafunzi ajitahidi katika masomo yake, Na mwenye mradi autekeleze Kwa ufanisi Na ajitahidi kuhakikisha anafaulu, na mwalimu atoe elimu yake kwa ufanisi. Wote hao wamuombe Mwenyezi Mungu Mtukufu msaada katika kukamilisha malengo yao na awajalie kufanikiwa kwa wanalo lifanya.

5. Kushindwa ni janga lenye kuwakosesha wengi mafanikio yao. Utakuta wanapenda kufanya jambo la kheri, kisha wanalikuza katika nyoyo zao, wanapatwa na udhaifu na kuliacha, mara nyingine wanaanza kulifanya, kisha azima yao inarudi nyuma na kushindwa kulikamilisha, wanachoka na kuacha. Inatakiwa mwanadamu ajikaze na achangamke, wala asizembee.

6. Haifai kwa mwanadamu kutamka matamshi yanayo mkasilisha Mwenyezi Mungu Mtukufu, kama kuitukana Qadar yaani mipango ya Mwenyezi Mungu, mfano kusema: kwa nini iwe ni mimi?! Kwa nini iwe ni fulani?!, au kusema (lau) kwa hasira na kupinga Qadar.

7. Inatakiwa mwanadamu apupie lenye kumnufaisha katika mambo yake ya kidini na ki dunia, akiwa anatekeleza wajibu wake katika Dini, asisahau Dunia yake na anao wasimamia. Bali apupie kusoma elimu ya kiDunia, kuchuma riziki ya halali, kuhifadhi afya na mengineyo

8. Ukikosea, muombe Mwenyezi Mungu Mtukufu msamaha, na ukipatwa na msiba au tatizo sema “Innaa lillaahi wainnaa ilaihi raaji’uun” sote ni wa Mwenyezi Mungu na sote tutarejea kwake, na useme “Qadarullaah, wamaa shaa-a fa’la” Ni mipango ni ya Mwenyezi Mungu, anafanya atakalo. Acha kujilaumu sana, kuwaza na kutamani kwamba ingelikwa kinyume na ilivyo pangwa na Mwenyezi Mungu Mtukufu, hilo linapelekea kuchukia Qadar na huzuni iliyo pitiliza, na yaliyo pangwa na Mwenyezi Mungu haiwezekani kuyabadilisha. Zingatia mustakbali wako na angalia linalo wezekana kufanyika, umuombe Mwenyezi Mungu msaada.

9. Amesema mshairi:

Mwanadamu atamuomba nani msaada zaidi ya Mola wake***na ni nani atakuwa ni msaada kwa kijana kipindi cha matatizo?

Na ni nani Mfalme wa ulimwengu na walimwengu***na ni nani mwenye kuondoa matatizo akiwa mbali au karibu? Na ni nani mwenye kuepusha misiba na matatizo pindi yanapo teremka***hayo yote ni matendo yako eh Mola wangu?.

Mwenyezi Mungu Mtukufu amemtuma Nabii Muhammad (Rehma na Amani ziwe juu yake) ili awalinganie watu wamuabudu yeye pekee, na awaondolee uchafu na itikadi potofu walizo kuwa nazo kabala hawajawa waislam, na hadithi hii anabainisha baadhi yake.

1.Hakuna a’d-waa, yaani maambukizi: maana yake ni msinasibishe suala la maradhi kutoka kwa mgonjwa kwenda kwa mzima kwa sababu ya kuchanganyika ni la maradhi yenyewe.

Hadithi haikanushi maambukizi, bali inakanusha suala la maradhi kama maradhi ndio yanaweza kuambukiza, bali athari zinatikea kwa mipango yake Mwenyezi Mungu Mtukufu, kwa ushahidi kwamba akitaka yanahama maradhi kutoka kwa mgonjwa kwenda kwa mzima kwa kuchanganyikana, na akitaka halitokei, na ushahidi mwingine ni mgonjwa wa kwanza aliugua bila kuambukizwa. Mwislam ameamrisha kuchukuwa tahadhari zenye manuafaa na zinazoweza kusababisha madhara, ndio maana Mtume akaamrisha kuchukua tahadhari ili kuokoka na kujiweka mbali na walio athirika na maradhi ya kuambukiza, akasema (Rehma na Amani ziwe juu yake): “ukimbie ukoma kama unavyo mkimbia simba”^[1]. Na akasema : “mkisikia twaa’uun (ni aina ya maradhi ya mlipuko) ardhi fulani, basi msiende katika ardhi hiyo, na ikilipuka katika ardhi mliyopo, basi msitoke ardhi  hiyo” imepokelewa na Bukhari Na Muslimu ^[2]. Na akasema (Rehma na Amani ziwe juu yake): “mgonjwa hawezi kumuambukiza mzima” ^[3]. Yaani, maradhi hayaji kwa mtu ambaye ni mzima ikiwa ndio sababu ya kusambaa. Muumini anajumuisha baina ya tahadhari kama alivyo sema

. na baina ya itikadi ya kwamba mwanadamu hapatwi ila na alilo muandikia Mwenyezi Mungu, kama alivyo sema

2.Hakuna Twiyara; yaani, kuitakidi mikosi, kwa sababu ya kuona au kusikia kitu fulani, mfano mtu akitaka kusafiri akaona kunguru au akasia tukio la ajali au kifo au mfano wa hayo, akaona safari yake ina mkosi, na likamfanya asisafiri, au akasafiri akiwa na wasiwasi.

Iliitwa hivyo (twiyara-ndege), kwa sababu wasio kuwa waislam walikuwa wanaitakidi kwamba, ndege zina mikosi, walipokuwa wanataka kusafiri, wanaenda kufukuza ndege, ikirukia upande wakulia, wanaitikidi kwamba safari ni nzuri na wanasafiri, na akirukia upande wa kushoto, wanaitakidi kwamba, safari ina mkosi na wanaiahirisha. Walikuwa wana itakidi mikosi kwenye ndege maalum, kama bundi na kunguru.

Anapolia kunguru juu ya paa la nyumba, wanadai kwamba anatoa taarifa ya kifo, na wanaitakidi mikosi, na ndio maana Mtume (Rehma na Amani ziwe juu yake) akasema: “hakuna twiyara yaani maambukizi, wala a’d-waa, yaani kuitakidi mikosi kwenye ndege, wala haammah, wala Swafa”^[4].

Haammah: ni ndege ambaye wanaitakidi kuwa ana mikosi. Na Swafar: ni mwezi wa pili katika kalenda ya kiislamu, walikuwa wakiitakidi kuwa unamikosi.

3.Kisha Mtume (Rehma na Amani ziwe juu yake) akabainisha itikadi na dhana nzuri ni kusema maneno mazuri ambayo akiyasikia mtu anafurahi, mfano mtu akifanya kazi nzuri mwezake akamuita “barikiwa”, na mfano wake.

Neno zuri linaifurahisha nafsi, kufungua kifua na kumchangamsha mtu, ndio maana Mtume (Rehma na Amani ziwe juu yake) anafurahia kusikia maneno mazuri, kwa sababu si ushirikina na wala hayadhoofishi Imani katika moyo, na hata alivyo kuja Suhail bun Amri kwa Mtume (Rehma na Amani ziwe juu yake) siku ya vita ya Hudaibiya kujadili kuhusu suluhu, alifurahi na kutarajia kheri, akasema: “Mambo yenu yamekuwa mepesi”^[5].

MAFUNDISHO

1. Mwislam inatakiwa awe na nafsi yenye nguvu, awe na juhudi kufanya mambo ya kheri, mambo yote yanajiri kama alivyo panga Mwenyezi Mungu Mtukufu, jukumu la mwanadamu ni kufanya na kumtegemea Mwenyezi Mungu Mtukufu.
2. Ni seheria kuchukua tahadhari ambazo ni sababu za kumkinga mwanadamu dhidi ya maradhi, na wala haipingani na imani yakinifu ya kumuamini Mwenyezi Mungu Mtukufu, linalo mpata, isingewezekana kumkosa. Inatakiwa muislam atekeleze wajibu wake, na atambue kwamba kila jambo liko katika mkono wa Mwenyezi Mungu Mtukufu.

3.Kumtegemea Mwenyezi Mungu kuliko kwa kweli, ni kuridhia na kujisalimisha kwa kutekeleza aliyo amrisha, amesema Bishru Al-haafii -Mwenyezi Mungu amrehemu-: mtu anasema: " Nimemtegemea Mwenyezi Mungu, kumbe anamdanganya! Lau angelimtegemea, angeliridhia anayo yatenda^[6].

4. Inapo tokea magonjwa ya mlipuko, kama Twaa’uun (ni aina ya maradhi ya mlipuko) inatakiwa mwanadamu asitoke, asiende sehemu iliyo athirika, na wala asitoke sehemu iliyo athirika, na ajisalimishe kwa Mwenyezi Mungu Mtukufu. Kutoka kwa Aisha (Radhi za Mwenyezi ziwe juu yake), hakika alimuuliza Mtume (Rehma na Amani ziwe juu yake) kuhusu Twaa’uun, Mtume (Rehma na Amani ziwe juu yake) akamwambia: “hiyo ilikuwa ni adhabu, Mwenyezi Mungu anaishusha kwa anao wataka, lakini akaifanya kuwa ni rehema kwa waumini, hakuna mja yeyote ambae Twaa’uun ikatokea, akabaki katika taifa lake hali ya kuwa na uvumilivu, akitambua kwamba, hakuna litakalo mpata ila alilo muandikia Mwenyezi Mungu, malipo yake ni sawa na aliye kufa akiipambania dini ya Mwenyezi Mungu”^[7].

5. Kama alivyo amrisha Mtume (Rehma na Amani ziwe juu yake) kuchukuwa tahadhari dhidi ya maradhi yenye kuambukiza, pia ameamrisha mwanadamu achukue tahadhari dhidi ya tabia mbaya ambazo mwenye nazo humuathiri aliye karibu naye. Mtume (Rehma na Amani ziwe juu yake) amezuia kuwa na marafiki wabaya, akamfananisha rafiki mbaya na mfua vyuma, akasema: “mfano wa rafiki mbaya na mzuri, ni mfano wa mbeba miski na mfua vyuma, mbeba miski; ima akupatie au akuuzie au upate kwake harufu nzuri, na mfua vyuma; ima achome nguo zako, au upate harufu mbaya”^[8]

6. Miongoni mwa desturi za baadhi ya jamii ni kuitakidi mikosi katika baadhi ya wanyama, au vitu flani, au namba, au matukio fulani, itikadi hizo zinaweza kuenea katika jamii ya kiislam kwa kupitia filam na visa, Shetani anaweza kuingiza wasiwasi katika nafsi ikitokea tukio linalo amabatanishwa na itikadi hizo, kwa mwenye akili achukue tahadhari itikadi kama hizi zisienee katika jamii.

7. Kuitakidi mikosi, kama inavyo pingana na kujisalimisha kwa Mwenyezi Mungu Mtukufu, kuamini mipango na maamuzi yake, pia ni shari inayo usababishia moyo maradhi, na kumzuia mwandamu kufanya mambo yake. Hata kama isipo mzuia, itamfanya awe na wasiwasi, akili yake haitatulia na kuamini kwamba, hakuna litakalo mpata ila alilo muandikia Mwenyezi Mungu Mtukufu, tiba yake ni kupuuzia, na kuujaza moyo kuwa na imani na Mwenyezi Mungu Mtukufu na kujisalimisha kwake, lakini pia aendelee na alicho kiazimia.

8. Inaweza tokea kwa mwanadamu kuitakidi mkosi kwa sababu fulani bila kukusudia, mtu kama huyu halaumiwi ila akiridhia na kuendekeza. Amesema Ibn Masood (Radhi za Mwenyezi ziwe juu yake): “Twiyara yaani kuitakidi mikosi ni ushirikina, na hakuna kati yetu aliye salimika, lakini Mwenyezi Mungu anaiondoa kwa Tawakkul”^[9]. yaani kumtegemea Mwenyezi Mungu

9. Inatakiwa muislam awe na dhana nzuri anapo sikia neno zuri, mfano mtua akimwambia: bishara nzuri, au akasikia jina zuri. Dhana nzuri hazizuii alilolipanga Mwenyezi Mungu Mtukufu, ila linaipatia nafsi raha na uchangamfu, Mtume (Rehma na Amani ziwe juu yake) alikuwa anafurahi anapo sikia neno zuri.

10. Amesema haafidh al-hakamiy Mwenyezi Mungu amrehemu:

Kila kitu ni kwa mipango na maamuzi ya Mwenyezi Mungu ***na kila kitu kimeandikwa katika Lauhul mahfuudh (palipo andikwa mambo yote yanayotokea)

Hakuna kuitakidi mikosi kwenye nyota na ndege, wala hakuna kuambukiza***wala ujanja kwa lolote ambalo ameliamua Mwenyezi Mungu.

Wala itikadi za mikosi kwa ndege wala miezi***kama alivyo tufundisha mbora katika wanadamu

1. Mtume (Rehma na Amani ziwe juu yake) anahimiza maswahaba zake na umma wote watizame walio chini yao katika mambo ya kiDunia, kama mali, sura na mfano wa hayo, kama mafakiri, wahitaji, madhaifu, wagonjwa, wenye mahitaji maalumu na wengine wengi, wataona jinsi Mwenyezi Mungu alivyo wafadhilisha. 

2. Na Mtume (Rehma na Amani ziwe juu yake) amezuia kutizama walio juu kiDunia na wenye nguvu na afya njema,

3. Mtume (Rehma na Amani ziwe juu yake) amebainisha sabau ya kufanya hivyo ni kupelekea wasidharau neema ambazo Mwenyezi Mungu Mtukufu amewaneemesha. Mwanadamu akimtizama aliye chini yake kiDunia, anatambua kwamba, Mwenyezi Mungu amemfadhilisha zaidi kuliko watu wengi, atalipokea hilo kwa shukurani, kutenda wema na kuilipa neema hiyo kwa kufanya ibada. Ama akitizam wenye neema na akijikita kutizama maisha yao ya kidunia na jinsi Mwenyezi Mungu alivyo waneemesha, na hilo likampelekea kujilinganisha nao, itampelekea kukufuru neema za Mwenyezi Mungu na huenda likampelekea katika husda na kinyongo. Hadithi haimaanishi kwamba, mja aache Dunia, na wala asifaidike kwa alicho jaaliwa na Mwenyezi Mungu, bali makusudio asiruhusu Dunia kujikita katika moyo wake, kiasi kwamba haridhiki na alicho jaaliwa na Mwenyezi Mungu Mtukufu.

MAFUNDISHO

1.Mwanadamu anaweza kuona au kusikia mtu ambae yuko vizuri kidunia, inatakiwa ajitibu mwenyewe kwa kutizama aliye chini yake, kama alivyo sema Mtume Mtukufu.A: “anapo ona mmoja wenu aliye bora kimali na umbile, basi amtizame aliye chini yake”^[1].

2.Inatakiwa muumini aweke akhera mbele ya macho yake, asitizame neema za Dunia, na wala asikithirishe kuwatiza waovu, kwa hakika Mwenyezi Mungu Mtukufu amewaandalia waja wake wema katika Pepo: “mambo ambayo jicho alijawahi kuyaona, wala sikio kuyasikia, wala mwanadamu yeyote kuyawaza”^[2], ikitoke jicho lake kutizama kitu chochote katika mapambo ya Dunia, basi asiipeleke nafsi yake huko, inatakiwa akumbuke neema za Mwenyezi Mungu Mtukufu ambazo amewaandalia waja wake wanao muogopa.

3.Badili kipimo chako cha kutathmini mambo, na ukumbuke kwamba neema za uhakika, hadhi na za milele, ziko Peponi. Kwa kufanya hivyo, utabadili tabia ya ushindani katika mambo ya kidunia na kuwatamani walio pewa neema hizo. Mtume (Rehma na Amani ziwe juu yake) amesema: “hakuna husda ila katika mambo mawili; mtu ambae Mwenyezi Mungu amemjalia mali, akalazimika kuitumia katika mambo ya kheri, na mtu ambaye Mwenyezi Mungu amemjaalia hekima anaitumai kutatua migogoro na kusomesha”^[3].

4.Kaaroon alipo vuka mipaka ya Mwenyezi Mungu Mtukufu na akawa jeuri mwenye kiburi, kwa sababu ya neema alizo jaaliwa na

 hawakuhifadhi macho na nafsi zao zisifitinishwe kwa neema za kidunia alizo jaaliwa, na wala hawakupata chochote katika neema hizo. Walikuwa kama alivyo sema mshairi:

Umeona ambalo haulimudu***wala hauwezi kulivumilia walau kidogo.

5.Amesema Ibn a’wn -Mwenyezi Mungu amrehemu-: nimeishi na matajiri, nikaona matatizo yangu yana naafu kuliko yao, na nimeishi na mafukara nikajihisi nina raha^[4].

6.Muumini anapo tambua kwamba Mwenyezi Mungu Mtukufu amegawa riziki kwa hekima zake, nafsi yake inatulia, na wala hawazi vile alivyo wajalia wengine zaidi yake katika neema za kidunia.

7.Katika mambo makubwa yenye kuleta furaha katika moyo wa muumini, ni kutambua neema nyingi za Mwenyezi Mungu Mtukufu alizo mneemesha, na azitizame kwa jicho la mazingatio, na kutizama walio chini yake, kama alivyo sema Mtume rehma na amani ziwe juu yake: “mwenye kuamka asubuhi kati yenu akiwa na amani, na akiwa na afya katika mwili wake, na akiwa na chakula cha siku hiyo, basi huyo ni kama amepewa kheri za dunia nzima^[5] ”

8.Mtu anapo pata mtihani au msiba, kutizama walio chini yake kunapelekea kuona kwamba yeye ana nafuu,. Hilo litamfanya awe mvumilivu na kumshukuru Mwenyezi Mungu Mtukufu kwa afya aliyo mjaalia.

9.Amesema mshairi:

Shikamana na uchamungu na rizika kwa alicho kujalia Mwenyezi Mungu***mja bora wa Mwenyezi Mungu ni yule mwenye kurizika.

Usihangaike na Dunia wala usiwe na taama***tamaa zinaweza kumuangamiza anaye jidanganya kuzifikia.

10.Na amesema mshairi mwingie:

Niliona kurizika ni vazi la utajiri***nikawa nashikamana nalo.

Heshima yake ikanivisha vazi ***masiku yanaenda bila kudhalilishwa. Nikawa tajiri bila hela***natembea nikiwa na heshimiwa kama mfalm

1- Amesema Mtume (Rehma na Amani zimshukie) kuwa Mwenyezi Mungu, Ametakasika na Amehodhi elimu ya mambo ya ghaibu ambayo ni Yeye tu ndiye anayeyajua;

Na mambo yaliyotajwa katika Hadith sio pekee ambayo Mwenyezi Mungu Mtukufu ameyachagua kwa ajili ya elimu, bali huo ni mfano tu, na sio tu kwa kuyadhibiti hayo tu, au yaweza kuwa haya yaliyo tajwa katika hadithi ni mambo muhimu zaidi ambayo Mwenyezi Mungu ni wa pekee katika kujua. Vinginevyo, katika khabari za Mitume waliotangulia na watu wao ni habari ambazo Mwenyezi Mungu pekee ndiye anajua,

Na aliyoyaficha Mwenyezi Mungu kwa walimwengu wa majini na Malaika na khabari zao, na maajabu ya uumbaji wake katika mbingu na ardhi, na kadhalika. Na Mambo ya ghaibu kuhusiana na uwezekano wa kuyajua mwanadamu yamegawanyika katika sehemu mbili:

- Mojawapo: ni kile ambacho mtu anaweza kukipata na kukijua zaidi kwa kutumia njia na nyezo ambazo Mwenyezi Mungu amempa. Kama kujua nyakati za kuchomoza jua, nyakati za Sala, tarehe za kupatwa kwa jua, na mfano wa hayo, ni katika mambo ambayo Mwenyezi Mungu ameyawekea mfumo maalumu wa kimkakati.

- Na sehemu ambayo ni Mwenyezi Mungu pekee ndiye anayeijua, nayo ni ghaibu kabisa, ambayo inajumuisha mambo haya yaliyotajwa katika Hadith, ambayo yamo ndani ya maneno ya Mwenyezi Mungu:

Mwenyezi Mungu aliyaita mambo haya kuwa ni Funguo kwa kufananisha tu. Kwani Mambo ambayo yamefichwa kwa mtu hayawezi kufikiwa isipokuwa kwa kutumia funguo zinazompeleka huko, sasa Ikiwa funguo zenyewe hazijulikani kwa mwanadamu yeyote, basi vipi kuhusu vile vitu vilivyofichwa?!

2. Jambo la kwanza: ni kile anachochuma mtu katika kesho yake ya karibu na ya mbali, basi mtu hajui ni riziki gani atakayoipata, au ni hatima gani itayomfikia kutokana na makadirio ya kheri na shari, na mtu hajui kesho yake ni wema kiasi gani au mabaya atakayo yatenda.

3. Jambo la pili ni kwamba Yeye, Utukufu ni Wake, anajua yaliyomo tumboni na yanayotokea ndani yake, na anayajua yanayopungua tumboni na ambayo hayajaumbwa, nayo ni kuharibika kwa mimba. Anajua kilichokamilika ndani yake na kukua kwake mpaka wakati wa kuzaliwa kwake, na anajua jinsia ya kijusi, akiwa mwanamume au mwanamke.

Hii haipingani na kile kilichotokea hivi karibuni katika uwezo wa madaktari kujua jinsia ya mimba katika miezi yake ya mwisho. Haya yanatokana na Mwenyezi Mungu kuidhalilisha elimu na yaliyomo aridhini kwa waja wake; Sayansi ya kisasa haiwezi kugundua hili mpaka baada ya miezi minne kupita, na matokeo yake ni ya kubahatisha, ambayo kuna makosa mengi, na hawawezi kujua idadi ya miezi ya ujauzito katika kila mwanamke, ni saba au tisa. Kadhalika, ikiwa wangeweza kujua jinsia ya kijusi cha mwanamke mmoja, vipi kuhusu matumbo ya wanawake wote wa dunia na yule aliyewafundisha wote kwa wakati mmoja?! Utakatifu ni wake yeye Mwenyezi Mungu.

4. Jambo la tatu: Kujua wakati wa mvua. Hakuna mtu yeyote Duniani ajuaye ni lini mvua itanyesha, ni kiasi gani itanyesha au ni wapi itanyesha.

Na ikiwa wataalamu wa hali ya anga na wapiga nyota wanaweza kutabiri nyakati na maeneo ya mvua, basi hayo ni kutokana na kuona mawingu na anga, na sio kabla yake, na ni hali ambayo haikuwepo katika mataifa tokea zamani. Hata kama ni taifa lililoendelea, na haipingiki kwa watu kukosea Katika utabiri wao.

5. Jambo la nne: Kujua muda na mahali atakapofia mtu, Mwenyezi Mungu amesema:

Mungu hakumwekea mwanadamu mpaka makhsusi, akiufikia basi atakufa, wala hakuweka sababu ya kujitenga nayo mpaka kufa; Mgonjwa anaponywa, mtu mwenye nguvu anakufa ghafla. Kijana anakumbwa na kifo, mzee anarudishwa kwenye umri wa udhalili sana, na mtu anarudi kwenye maeneo ya hatari, kwa hiyo anazama baharini au anaanguka kutoka mbali zaidi au mfano wahayo lakini anaendelea kuwa hai, na salama salama. Halafu anakuja kufa mtu ambaye katulia nyumbani kwake. 

6.Jambo la tano: Miongoni mwa mambo aliyofahamisha Mtume Rehma na Amani zimshukie katika hadithi ni kujua saa ya Qiyaamah; Hili ni jambo ambalo Mwenyezi Mungu amejichagulia Mwenyewe, na hakuna malaika wa karibu au Nabii aliyewahi kulijua.

Na Jibril amani iwe juu yake, alimuuliza Mtume Muhammad Swalla Allaahu alayhi wa sallam: Lini kitasimama kiyama? Akasema: "Anayeulizwa juu ya kiyama si mjuzi zaidi kuliko anayeuliza." ^[1]

MAFUNDISHO

1. Amesema Mtume Rehema na Amani zimshukie baadhi ya mambo ambayo hakuna ajuaye chochote isipokuwa yeye Aliye tukuka. Haifai kwa Muislamu kuamini vinginevyo, au kuwaamini wajinga na makuhani wanaodai kuwa wanalijua hilo.

2. Iwapo Mwenyezi Mungu Mtukufu ndiye anayejua kitakachotokea kesho, basi inakupasa kufanya ibada na wala usilegee na kutegemea yale wanayoyafanya walaghai na waongo, na usiwe na tamaa ya kusikia au kuona kile kinachokusukuma kuacha ibada.

3. Mwenyezi Mungu Mtukufu amewaficha waja wake elimu ya yatakayotokea siku zijazo. Basi jihadhari usije ukatumia kutaraji kuwa ni kisingizio katika yale uliyoyapuuza miongoni mwa yale ambayo ni wajibu kwako, au ukatenda katika yale yaliyoharamishwa,

4.  Iwapo mja anatamani riziki ya Mwenyezi Mungu, basi na arejee Kwake peke yake, kwani Yeye ndiye mpaji wa riziki.

5. Mwanamke kwenda kwa daktari kumwambia jinsia ya mtoto akiwa bado yuko tumboni na kadhalika hakusababishi madhara au katazo; Hivi ndivyo Mwenyezi Mungu Mtukufu amewapa wataalamu ujuzi huo na kuwadhalilishia, na ujuzi wao unakomea katika kuyajua hayo baada ya kukamilika ukuaji wa kijusi katika tumbo la mama yake. Ama Kabla ya hapo, haiwezekani kujua uhalisia.

6. Ikiwa mvua ndio sababu ya riziki, hakuna awezaye kuidhibiti na hakuna ajuaye itanyesha lini, wala kiasi chake, wala mahali pake isipokuwa Mwenyezi Mungu. Basi fahamu kwamba riziki yako itakuwa kama alivyoipangilia Mwenyezi Mungu peke yake, endelea kuMuabudu  Yeye na umtegemee Yeye, na jitahidi kutafuta Aliyokuandikia.

7. Mwenyezi Mungu aliwaficha waja wake wakati na mahali pa kufa kwao; Kwani kama mtu angejua kwamba siku fulani atakufa, dunia ingeharibika na ardhi haitakaliwa na mtu, na mtu angeendelea kulia na kusubiri kifo chake hadi kimfikie. Kwa hiyo aliyaficha hayo ili tuwe na motisha ya kufanya kazi na kujenga upya ardhi. Haya yanatokana na hikima yake, ametakasika, ambaye hafanyi lolote isipokuwa kwa hekima inayojulikana kwa wanaoijua na hata isipojulikana.

8. Mwenyezi Mungu amewaficha waja wake tarehe ya Kiyama ili wawe katika kuitazamia daima, na wajiandae maishani mwao kwa matendo mema, na wapiganie muda wao uliobaki maishani mwao kwa kufanya ibada, ni kama alivyouficha usiku wa cheo na saa ya kujibiwa siku ya Ijumaa kwa hekima hiyo.

9. Kuamini mambo haya ya ghaibu na kusimama juu ya yale ambayo Ufunuo umetuambia ni utulivu wa akili na, na kueneza mipangokazi, na kuzidisha kushikamana na Mwenyezi Mungu na kumwamini.

10. Amesema Mshairi: Ewe mwenye kuwapa nafuu watu baada ya kukata tamaa = warehemu waja ambao wamenyoosha mikono kukuomba. Umewazoesha kuwapa riziki bila sababu = isipokuwa wanakuomba kwa kutaraji mazuri Umeahidi kutoa fadhila kwa furaha na karaha = kwa ukarimu na upole ikiwa watakuwa waadilifu.

Mtume (Rehma na Amani zimshukie) anautahadharisha umma wake dhidi ya kuwafuata wapiga ramli, walaghai na wengine wanaodai kuwa wao wanajua ghaibu. Anasema kwamba ikiwa mmoja wa makuhani anayewasiliana na mapepo atakuja kuwasikiliza na kuwaambia kuhusu habari za siku zijazo na kile ambacho hakuna mwanadamu anajua. Au mmoja wa wapiga ramli wanaotumia njia za uchawi na kuangalia nyota na wanajimu ili kujua wasiokuwepo na mfano wa hayo, na kuamini wanayoyazua na kudai; Alimkufuru Mwenyezi Mungu Mtukufu na Mtume wake Amani iwe juu yake. Na ukafiri ni kwamba jambo hilo linapelekea kukanusha kauli ya

Lakini ikiwa mtu ataziamini na akafikiri kwamba hili ni jambo ambalo watu wanaweza kujua, na hajui kwamba hili ni jambo ambalo Mungu ameliteua kwa ajili ya ujuzi wake; Hatumhukumu kuwa ni kafiri.

Mwenyezi Mungu Mtukufu amelifanya hili kuwa jaribio na mtihani unaomchunguza muumini kutokana na kafiri. Hii ni kwa sababu kuhani au mpiga ramli anaweza kueleza habari za kweli Kwa hivyo mjinga anadhani kuwa kweli anajua ghaibu, kumbe sivyo. Kuna Watu walimuuliza Mtume wa Mwenyezi Mungu Amani iwe juu yake kuhusu wapiga ramli, akawaambia: “Hao si chochote.” Wakasema: Ewe Mtume wa Mwenyezi Mungu! Wakati mwingine wanasema jambo kweli! Na Mtume Amani iwe juu yake akasema: “hayo maneno yametoka kwa majini, na wanamfikishia mtenda dhambi, na kulifikisha kwa watu, Basi wanachanganya humo uwongo zaidi ya mia”. ^[1]

Majini walikuwa wakipanda mbinguni, na walikuwa wakipandana wao kwa wao, mpaka yule aliye juu kabisa kati yao anaposikia maneno anamweleza alie karibu naye yale aliyoyasikia, na aliyekuwa akimfuata anamweleza aliye karibu naye, mpaka inamfikia kuhani kisha anazidisha na kuongeza yakwake. Uislamu ulipokuja na kuteremshwa Qur’an, mbingu zililindwa kutokana na mashetani, na vimondo viliteremshwa juu yao, kwa hiyo kilichobakia kuibia sikio na kuwaeleza wa chini kabla kimondo hakijampiga. Na ndio maana Mwenyezi Mungu

Ijapokuwa mtu akija kwa mpiga ramli au mtabiri kwa ajili ya kutazama, na kadhalika, kisha asimwamini aliyoyasema, basi ibada yake itapotea kwa muda wa siku arubaini. Amesema Mtume wa Mwenyezi Mungu Rehma na Amani zimshukie: "Yeyote anayekwenda kwa mtabiri na kumuuliza juu ya kitu, ibada zake hazitakubaliwa kwa siku arubaini" ^[3]

MAFUNDISHO

1- Watu walikuwa wakienda kwa padre au mtabiri, lakini sasa kwa kuenea kwa teknolojia na mawasiliano ya kisasa, kuhani amekuja nyumbani kwako kwa simu yako, kwa mfano wa tovuti unayoingia, au maandishi unayoyosoma, au picha ya nyota na bahati yake, na picha nyingine za kubashiri na walaghai Zipo nyingi, kwa hivyo jihadhari na kuwafuata kwa njia yoyote.

2- Inajumuisha kupiga ramli na ukuhani kwa mtu humjia mtu anayedai kuwa ni mtu aliyesafisha na kumwomba baadhi ya nguo zake, au kumuuliza kuhusu jina lake na jina la mama yake, na kumwandikia alama au kumtengenezea kinga ya hirizi, au kadhalika. Hawa wote ni makuhani na walaghai, ambao watu wanatakiwa kutahadhari nao.

3- Watu wako aina mbili: wapo wafuasi wa makuhani, na wafuasi wa Mitume wa Mwenyezi Mungu, kwa hivyo si jambo la kawaida kwa mja kuwa mmoja wa hawa na wale; Bali anakuwa amejitenga na Mtume wa Mwenyezi Mungu rehma na amani zimshukie kulingana na ukaribu wake na kuhani, na anamkanusha Mtume kwa kumwamini kuhani ^[4].

4- Asili ya imani ni kuwa unahusiano na Mwenyezi Mungu peke yake, kwa kuyaelekeza kwake mambo yako yote, na kwamba moyo wako usifungamane na yeyote asiyekuwa Mwenyezi Mungu, na kutaraji kuleta manufaa au kuzuwia madhara kutoka kwa yeyote asiyekuwa Mwenyezi Mungu.

5- Jihadharini na kuwaendea wapiga ramli, wanajimu na watabiri, na kuwaamini; Katika hayo ni kupoteza dini, na kuacha uislamu, Mwenyezi Mungu atukinge na hayo.

6- Hadithi inabainisha kuwa kuwaamini wapiga ramli ni ukafiri, na kuwajia na hali ya kuwa hauwaamini ni dhambi kubwa. Haifai kwa Muislamu kuwaendea au kuingia kwenye nafasi zao kwa mzaha au kwa dhamira.

7-   Ridhikeni kwa yale aliyokugawieni Mwenyezi Mungu, na jueni ya kwamba ghaibu hayafichiki kwenu ila kwa ajili ya faraja zenu.

1. Amesema Mtume Rehema na Amani zimshukie kuwa Mwenyezi Mungu Mtukufu hamfanyii hesabu mja kwa kuzingatia muonekano wake, wala muundo wake wa mwili; Hakuna tofauti kati ya mtu mweusi na mweupe. wala kati ya tajiri na maskini, wala kati ya wenye nguvu na dhaifu. Mtu anaweza kuwa na uso mzuri, mwili wa wastani, hoja kali, mwenye lugha tamu, Hata hivyo, hatapewa uzito mbele ya Mwenyezi Mungu, kama Mwenyezi Mungu alivyoelezea juu ya wanafiki,

1. Mwenyezi Mungu anazingatia nyoyo; kwani ndio hazina ya uchamungu na imani, na tofauti ya kweli kati ya watu ni kwa uchamungu na matendo mema tu.

   Amesema Mwenyezi Mungu Mtukufu:

   “Hakika aliye mtukufu zaidi kati yenu kwa Mwenyezi Mungu ni huyo aliye mchamungu zaidi katika nyinyi”

   [Al-Hujurat: 13]

   . Na amesema Mtume rehema na amani ziwe juu yake: “Hakuna upendeleo kwa Mwarabu kuliko asiyekuwa Mwarabu, wala asiyekuwa Mwarabu kuliko Mwarabu. wala mwekundu kwa mweusi, wala mweusi juu ya mwekundu; Isipokuwa kwa uchamungu” ^[1].

Mja anaweza kuwa na sura na mwonekano mbaya, lakini ana hadhi kubwa mbele ya Mwenyezi Mungu.Amesema Mtume rehema na amani ziwe juu yake. “ Huwenda mtu ambaye nywele zake zimetimka hazikuchanwa, anayeweza kufukuzwa milangoni kwa watu kwa muonekano wake mbaya, lau angeliapa kwa Mwenyezi Mungu, bila ya shaka angelimtekelezea kiapo chake .”^[2]

Hata hivyo, baadhi ya watu wanaitumia Hadith hii kubatilisha amali na wajibu wa faradhi. Inadaiwa kuwa moyo ukishiba imani, basi hakuna haja ya kutenda ibada za kimatendo. Haya ni madai ya uwongo. Matendo ni sehemu ya imani, na imani haifai kwa mtu yeyote asiye tenda matendo.

MAFUNDISHO

1-  (1) Hadithi inabainisha kuwa Mwenyezi Mungu hazingatii matukio, muonekano na sura hazihesabiki, hivyo mja asimuhukumu yeyote kwa sababu ya sura yake tu. Mionekano ni ya kudanganya.

2- (1) Hadith imesema kwamba mtu hatakiwi kujishughulisha na sura na mandhari kwani kufanya hivyo ni kuupumbaza moyo. Bali, anapaswa kujali mwili wake na mwonekano wake kwa kiasi, na kuelekeza mazingatio yake mengi kwenye yale yaliyo juu yake ambayo yanahesabiwa katika mizani. , ambayo ni kuusafisha moyo na kuwa na msimamo mzuri ndani ya moyo. 

3- (2) Mtume, rehema na amani ziwe juu yake, alielekeza ulazima wa kuusafisha moyo na kuutakasa na uchafu, shubuha, na viingilio vya ushirikina na mapenzi ya dunia; hakika hapo ndipo macho ya Mwenyezi Mungu yanapotazama.

4- (2) Muislamu lazima awe na nia njema; kwa kuwa thawabu na adhabu yatatokana na nia. Muislamu anapaswa kuwa na subira katika kusahihisha na kubeba mateso ya hilo, kwani jambo hilo ni gumu. Wema waliotangulia walikuwa wakijifunza nia ya kutenda kama ambavyo mnavyojifunza kutenda ^[3].

5- (2) Tahadhari ya kurekebisha na kuusafisha moyo ni jambo la kwanza ambalo wale wanaomfuata Mwenyezi Mungu wanalitegemea. Hivyo Kuangalia maradhi ya moyo na kuyatibu ni jambo muhimu zaidi ambalo walishikamana nalo wema walioshika njia sahihi. Kwa maana moyo ukijumuika na viungo vingine ni kama mfalme anayefanya kazi kati ya askari wake. Hivyo kila litakalo tendeka litakuwa ni kwa amri ya Mfalme, na kufanya chochote anachotaka, kwani mambo yote yanakuwa chini yake. Pale mtu anapojaribu kuusafisha moyo wake huvuna msimamo mzuri, uadilifu na upotofu, kama ambavyo askari jeshi wanavyofuata amri za mfalme kwa lolote analolitaka, kwa kuwa yeye ni mmiliki mwenye mamlaka. ^[4].

6-(2) Kwa kutokana na nia ndio mtu anafaa kupata stahiki yake ya malipo mema au hata adhabu; Mtu anaweza kufanya jambo jema, lakini alilikusudia mtu mwingine tofauti na Mwenyezi Mungu Ataadhibiwa kwa hilo na hatalipwa, na pengine mtu alikusudia jambo la haki kisha akashindwa kulifanya. Atalipwa kwa ajili ya nia yake tu. Mtu lazima afanye upya nia yake nzuri, na kujitahidi kurekebisha nia yake.

 7- (2) Walinganiaji na waelimishaji waelekeze mazingatio na mtazamo wa watu juu ya kuulinda moyo na kutibu maradhi yake.

8- (2) Muislamu lazima afanye kazi kwa mizani inayompendeza Mwenyezi Mungu, ambayo ni upendeleo kwa misingi ya dini, imani na uchamungu, si sura, kiasi, mazungumzo mazuri, mali, heshima ya kijamii na mengineyo.

9- (2) Kigezo cha dini na uchamungu ndicho muhimu zaidi kwa Muislamu; Mwanamume achunge kigezo hicho ikiwa anatafuta mke, na mwanamke anayetaka kumuoa anapaswa kumtunza, na pia ikiwa mtu anataka mfanyakazi, mshirika, au mkazi wa kupanga nyumba yake, au kadhalika. lazima achague wachamungu na watu wa dini.

10- (2) Moyo unakuwa mgonjwa kama vile mwili unavyokuwa mgonjwa, na tiba yake ni kwa kutubia, unapata kutu kama kioo kikiungua, usafi wake unafanywa kwa ukumbusho, na uko uchi kama mwili unavyodhihirika, na pambo lake ni uchamungu, na moyo huwa unapata njaa na kiu kama mwili unavyopata njaa na kiu, na chakula chake na kinywaji chake ni elimu, upendo, kumtegemea mola mlezi peke yake, kutoa huduma, na uaminifu. ^[5]

11- (2) Katika kuashiria kwake Mtume juu ya kifua chake kitukufu, ni matumizi ya lugha ya mwili, na hili ni miongoni mwa mambo yanayomuathiri msikilizaji, na kutia habari ndani yake, hivyo ni vyema kutumia lugha ya mwili katika elimu, mwongozo na ulinganiaji.

12- Julaybib Mwenyezi Mungu awe radhi naye alikuwa miongoni mwa maswahaba wa Mtume (Rehma na Amani zimshukie) na alikuwa si mwenye muonekano mzuri na alikuwa mfupi,wakati flani Mtume alimshauri kuoa, nae akamwambia Mtume Rehema na Amani zimshukie : Naonekana ni mtu nisie na thamani ewe Mtume wa Mwenyezi Mungu! Mtume  amesema: “Lakini kwa Mwenyezi Mungu wewe ni mwenye thamani sana .” Basi akampeleka moja ya nyumba za watu wa madina aende kuongea na binti yao, na yule mtu na mkewe wakamstaajabu, lakini binti yao akachukua hatua ya kukubaliana na amri ya Mwenyezi Mungu Mtukufu, kisha Julaybib akatoka kuelekea katika jihadi. Basi Mtume (Rehma na Amani zimshukie) alimtafuta baada ya kumalizika vita, akamkuta ameuawa (kapata shahada), amezungukwa na washirikina saba aliowauwa, kisha nae akauawa, basi Mtume akasema: "Huyu ni katika mimi nami ni katika yeye" kwamaana yeye ni miongoni mwa watu wangu .Na mkewe kwa sababu ya kuolewa na Julaybib akawa ni miongoni mwa wanawake matajiri ^[6].

13-Mshairi akasema:

Waweza kumuona mtu mwembamba ukamdharau = na kumbe katika nguo zake kuna simba angurumaye.

Na aweza kukupendeza alie mzuri ukampenda , = kisha akwa kinyume na dhana yako huyo mzuri Hauwi tukufu wa watu ndio pambo kwao = lakini mapambo yao ni ukarimu na wema

Maneno haya ya Mtume  ndio miongoni mwa misingi ya uislamu, na nimiongoni mwa maneno yake mafupi sana  lakini yamekusanya maana pana sana:

1. Hivyo ameeleza kwamba mwanadamu zikipatikana kwake sifa tatu ataipata ladha ya imani, yaani ni ladha ambayo ataihisi moyoni mwake kama ambavyo mtu anaihisi ladha ya chakula, na hii ni kama maneno ya Mtume : “ Ameonja ladha ya imani mtu ambaye ataridhia kuwa Mwenyezi Mungu ndio mola wake, na uislamu ndio dini yake, na Mtume Muhammad  ndio Mtume wake” ^[1] na hayo ni kama mfano wa yale anayoyapata muumini  kwa kukunjuka kifua chake, na kuingia nuru kifuani mwake kwa kumtambua Mwenyezi Mungu Mtukufu, na kumtambua Mtume wake , ^[2] na kuipata ladha ya utiifu kwa Mwenyezi Mungu, na kuvumilia matatizo na shida katika kumridhisha Mwenyezi Mungu Mtukufu na na Mtume wake, na kuyafadhilisha hayo juu ya thamani ya dunia ^[3]. “ na imani ndio chakula cha nyoyo na nguvu zake kama ilivyo chakula na kinywaji ni chakula cha viwiliwili na nguvu zake, kama ambavyo mwili haupati ladha ya chakula  na kinywaji isipokua wakati wa afya nzuri ,basi mtu akiwa mgonjwa hapati ladha ya kitu chochote kinacho mnufaisha kutokana na maradhi, bali anaweza kuhitajia kitu ambacho kinaweza kumdhuru au au akahitaji kitu ambacho hakina ladha, kwa sababu ya kuzidiwa na maradhi, basi hiyo ndio hali ilivyo kwenye moyo, moyo haupati ladha ya imani kutoka na maradhi yake na majanga yake, kwani moyo unaposalimika kutokana na maradhi ya pumbao lenye kumpoteza mtu , na matamanio yaliyo haramishwa, hapo ndipo moyo unapata ladha ya imani, na muda wowote moyo ukipatwa na maradhi, haupati ladha nzuri ya imani; bali anaweza kutafuta ladha kwa vitu ambavyo vinaweza kuwa sababu ya kuangamia kwake katika pumbao na maasi; kwa hakika laiti ingekamilika imani yake basi angepata ladha hiyo ya imani, basi akatosheka nayo kuliko kutafuta ladha kwa kufanya maasi” ^[4].

2. Ama sifa ya kwanza: katika sifa hizo ni: “ Awe Mwenyezi Mungu na Mtume wake  wanapendeza kwake zaidi kuliko wengine wasiokuwa hao” na makusudio ya kumpenda Mwenyezi Mungu na Mtume wake: Ni hisia anazozijua mwanadamu moyoni mwake, na inampatia wingi wa kumtaja kipenzi chake, na kumtamania, na kufanya anayoyapenda, na kujiepusha na anayoyachukia, na yanaendelea kuongezeka mapenzi mpaka kufikia hali ya kumtanguliza juu ya kila mpenzi mwingine, bali yanapelekea kutoa kipaumbele kwa kutenda yale anayo yapenda mpenzi wake, na japo akiwa kinyume na matamanio ya nafsi.

Na haya mapenzi (ya kumpenda Mwenyezimungu na Mtume wake) ni wajibu yawe ni yenye kupewa kipaumbele zaidi katika moyo wa kila muislamu juu ya kila anaependwa, na kama sio hivyo basi mtu huyo atakua amejiingiza katika kupata chuki za Mwenyezi Mungu na adhabu zake:

Na amesema Mtume rehma na amani ziwe juu yake: “hawi na imani kamili mmoja wenu, mpaka niwe mimi napendeka kwake kuliko baba yake, na watoto zake, na watu wote” ^[5].

3.Ama sifa ya pili: ni kuwa Mwenyezi Mungu Mtukufu ndio awe mwamuzi wake katika kupenda kwake mwanadamu, basi mtu ampende mtu si kwa kitu kingine isipokuwa ni kwamba Mwenyezi Mungu anampenda mtu huyo au ameamrisha kumpenda mtu huyo. Na imekuja katika maneno ya Mtume , “Hakika imani iliyoimarika hasahasa ni kupenda kwa ajili ya Mwenyezi Mungu, na kuchukia kwa ajili yake” ^[6]. Mtu haachi kuendelea kujisalimisha kwa Mwenyezi Mungu Mtukufu mpaka anaku Mwenyezi Mungu ndio mwamuzi juu yake katika kila mapenzi, kama asemavyo

Na imekuja katika hadithi za Mtume : “Mtu yeyote atakae penda kwa ajili ya Mwenyezi Mungu na akachukia kwa ajili ya Mwenyezi Mungu, nakatoa kwa ajili yake, na akajizuia kutoa kwa ajili yake, hakika atakuwa ameikamilisha imani” ^[7].

4.Na sifa ya tatu: ni kuchukia kuingia katika ukafiri na maasi- sawasawa aliingia katika hivyo viwili hapo kabla au laa- hakika mwenye imani ya kweli na akafungamana na kumpenda Mwenyezi Mungu na Mtume wake inakuwa kuacha kwake neema ya imani ni moto anaouchukia, kama ambavyo hapendi kuingia motoni ^[8].

Na kiasi cha wajibu cha kuchukia madhambi ni kuitoa nafsi katika madhambi na kujiweka mbali nayo, na kuweka maazimio ya kutorudia tena; kwa kujua chuki za Mwenyezi Mungu dhidi yake, ama kuyumba kimaumbile na kuingia kwenye madhambi bila kuwepo hali ya kuyapenda au kuyafanya bahati mbaya; hatoadhibiwa. Kwa hakika Mwenyezi Mungu Mtukufu amemsifu mwenye kuikataza nafsi yake kutokana na matamanio, hilo linajulisha kwamba matamanio yanaweza kumyumbisha mtu na kumpelekea kufanya kitu ambacho kimezuiliwa kisheria, lakini muumini halisi huikataza nafsi yake na yote hayo

MAFUNDISHO

1.Alikwenda mama suleym na mwanae anas ibn malik kwa Mtume  ili akawe mtumishi wake, na hiyo ni dalili kubwa juu ya mapenzi ya dhati kwa Mtume Muhammad , kwa kuwa mtoto wake ndio alikuwa tulizo la jicho lake, lakini pia ni mtu huru na sio mtumwa, na hakumtumikia kwa kutaka mali, sasa sisi ni kitu gani ambacho tumekitanguliza kwa ajili ya dini ya Mtume Muhammad rehma na amani ziwe juu yake, na maneno yake na sunna zake?

2.Alitumia Mtume  katika maneno yake njia za kutamanisha na kumvutia mtu na kumzindua.Bbasi akaanza mazungumzo kwa kutaja mambo tena kwa idadi maalum,ili msikilizaji awe makini katika kuvidhibiti, kama ilivyokuja katika tamko “ utamu na ladha”  ili apupie mwanadamu kudhibiti vitu hivyo kwa ajili ya kuipata hiyo ladha, basi ni juu ya walinganiaji na makhatwibu na watoa mawaidha wapupie kufuata njia za kida’wah zenye kuvutia.

3.Kila unapoona nafsi yako inapunguz\a kufanya ibada, basi ingiza katika moyo wako mapenzi ya kumpenda Mwenyezi Mungu na Mtume wake , kutoka kwa Anasi  hakika mtu mmoja alimuuliza Mtume  kunako qiyama (siku ya malipo), basi akasema: “umeiandalia nini siku hiyo”? Akasema Yule mtu: sijaandaa chochote lakini Mimi ninampenda Mwenyezi Mungu na Mtume wake , basi akasema Mtume rehma na amani ziwe juu yake: “wewe utakuwa siku hiyo na Yule uliempenda”. Amesema Anasi: Hatukuwahi kufurahia jambo lolote kama tulivo furahia, maneno ya Mtume rehma Na amani ziwe juu yake aliposema “wewe utakuwa siku hiyo Na Yule uliempenda”. Akasema Anasi : mimi ninampenda Mwenyezi Mungu na Mtume wake, na ninampenda abubakar na Omari , basi ninatarajia kuwa pamoja nao, hata kama sikufanya ibada kubwa kama wao ^[9] .

4.Kila usikiapo kitendo cha mpenzi kwa mpenzi wake, basi wewe uwe na mapenzi ya juu zaidi kuliko hayo pale yanapo fungamana na Mwenyazi Mungu mtukufu na Mtume wake , na mapenzi hayo yako katika ngazi tofauti, katika mapenzi hayo ni yale yanayopatika kwa kutekeleza yaliyo wajibu, na kujiepusha na kufanya yaliyo katazwa, na katika hayo yapo yanapatikana kwa kutekeleza sunnat za Mtume Muhammad rehma na amani ziwe juu yake, na kujiepusha kuingia katika mambo ya shubuha. 

5.Sasa tujifunze na tuwafunze wanaotuzunguka namna ya kukuza na kuyaboresha katika nyoyo zetu mapenzi ya Mwenyezi Mungu na Mtume wake , basi mwenye kukaa na kufikiri namna ya kuyapata mapenzi ya Mwenyezi Mungu Mtukufu na kuyatambua majina yake na sifa zake na ukamilifu wa kazi zake allah mtukufu, na akachunguza kwa umakini uzuri wa matendo ya Mwenyezi Mungu kwake, na kuikumbusha nafsi ukubwa wa neema za Mwenyezi Mungu, na ukubwa wa rehma zake, pamoja na ukubwa wa madhambi, na mfano wake huambiwa katika kumpenda Mtume wa Mwenyezi ,Mungukwa ufahamu wake rehma na amani ziwe juu yake, na kusimama juu ya mambo mazuri na ukubwa wa jihadi yake Mtume katika njia ya Mwenyezi Mungu Mtukufu, na kuwa yeye ndio sababu ya kuongoka kwetu kwenye njia sahihi ya Mwenyezi Mungu Mtukufu. Na yasiyo kuwa hayo.

6.Mwanadamu anaweza kuiathiri nafsi yake ili ipende kitu au ikichukie,basi ichunguze nafsi yako na upambane nayo mpaka ifadhilishe mapenzi ya Mtume yawe juu ya kila kitu, hakika Mtume  alishika mkono wa omari , akasema omari kumwambia Mtume rehma na amani ziwe juu yake, ewe Mtume wa allah,naapa kwa Mwenyezi Mungu wewe unapendeza kwangu kuliko kila kitu isipokuwa nafsi yangu pekee,akasema Mtume : “ hapana, ninaapa kwa Yule ambaye nafsi yangu iko mikononi mwake, nipendeze kwako mpaka niwe zaidi ya nafsi yako” akasema omari: Hakika sasa hivi naaapa kwa jina la Allah, wewe –Mtume- unapendeza kwangu kuliko hata nafsi yangu, hapo akasema Mtume rehma na amani ziwe juu yake: “sasa hivi ewe omari- imani yako imekamilika-kuliko hapo kabla” ^[10]

7.Utakapo mpenda muislamu basi dhihirisha alama za upendo huo kwa kiasi itavyo wezekana kwa kila mmoja, kama kukaa nae, na kutembeleana, na kupeana, kwani “mtu mmoja alimtembelea ndugu yake kijiji kingine, basi, Mwenyezi Mungu akamtumia -katika mwendo wake wa safari hiyo- Malaika, alipomuendea, alisema Malaika kumwambia Yule mtu: unakwenda wapi? Akajibu: nimekuja kumtembelea ndugu yangu katika kijiji hiki, akasema malaika: je, kuna neema-mali- unaitaka kutoka kwake? Akajibu: hapana, isipokuwa mimi ninampenda tu kwa ajili ya Mwenyezi Mungu Mtukufu, akasema malaika: Basi hakika mimi ni mjumbe kutoka kwa Mwenyezi Mungu kuja kwako, hakika Mwenyezi Mungu amekupenda kama ulivyopenda kwa ajili yake” ^[11].

8.Wakati wowote utakapo mpenda rafiki kwa ajili ya Mwenyezi Mungu basi hifadhi upendo huo uwe maalum kwa ajili ya Mwenyezi Mungu Mtukufu, kwani mwenye kumpenda mtu kwa lengo lingine yatakatika mapenzi hayo pale tu lengo litakapo katika na kukamilika, au kukata tamaa ya lengo hilo,^[12] na ukamilifu wa kumpenda Mwenyezi Mungu: yasizidi kwa kufanya wema na hayapungui kwa kufanya uovu. ^[13]

9.Izoweshe nafsi yako kuyakataa maasi, na kuyachukia chuki ambayo itapelekea kuto kuyaendea, na uwe na tahadhari kuyapenda maasi katika nafsi yako, au kuyadhania kwa sura nzuri katika nafsi, kwani yaliyofichikana ndio funguo za matashi, na matashi ndio funguo za matendo.

10.Amesema Mshairi:

Unamuasi mola haliyakuwa unadhirisha kumpenda = hili haliwezekani katu katika vipimo na mizani,

Laiti ingekuwa upendo wako ni wa kweli basi ungemtii = hakika mwenye kupenda kwa ampendae ni mtiifu.

Kila siku zinakuijia neema = kutoka kwake na wewe unapoteza shukrani zake. 

11.Amesema abuu qaysi al-answariy akitaja ujio wa Mtume kwao mjini madina: ^[14]

Aliishi kwa maqureysh kiasi cha miaka kumi = akiwakumbusha nakuwaonya laiti angekutana na kipenzi mwenye kujali

Zama alipokuja kwetu na yakatulia malengo kwake = na akawa mwenye furaha kwa uzuri wa ridhaa

Tulimpatia mali katika mali zetu za halali = na nafsi zetu wakati wa vita na amani.

Tunamchukia mwenye kufanya uadui katika watu wote = hata kama atakuwa ni rafiki mzuri.

1- Mtume (Rehma na Amani zimshukie) alifahamisha kuwa umma wake utafuata njia ya mataifa yaliyopita na mbinu yao ya uzushi katika dini na kufanya madhambi, kufuata kikamilifu na kuiga upofu. Haya yalitokea baada ya kufa kwake Mtume, amani iwe juu yake, watu wengi sana walielekea kwenye hila, kula riba, na kuwaiga katika nguo zao na nembo zao. Kutekeleza adhabu kwa wanyonge na kuwaacha matajiri, na mambo mengineyo, na baadhi yao walikuwa na mwelekeo wa kuwaabudu watu wema badala ya Mwenyezi Mungu ^[1]

2- Kauli yake: “Inchi moja kwa inchi moja, na dhiraa moja kwa dhiraa moja” ni mfano unaotilia nguvu maana. Kwa kuwa katika umma wake, amani iwe juu yake, wapo watakao waiga makafiri katika kila jambo, na Mtume amani iwe juu yake, akasema: “Yatawafikia watu wangu yale yaliyowakuta Wana wa Israili kama hatua kwa hatua, hata kama mmoja wao katika mayahudi na wakiristo atafanya jimai na mama yake kwa uwazi. Basi Atakuwepo katika watu wangu ambaye angefanya hayo.” ^[2] Na maana yake ni kuonyesha ukali wa makubaliano yao katika dhambi na uasi. Si katika ushirikina na kutomwamini Mungu ^[3].

Na Mtume (Swalla Allaahu ‘alayhi wa aalihi wa sallam) kuyaeleza hayo haimaanishi kwamba ameyaridhia hayo. Bali Mtume, rehema na amani za Mwenyezi Mungu ziwe juu yake, aliyasema hayo kwa kukemea vikali dhidi ya kuwafuata na akaamrisha kwenda kinyume nao ^[4]

3- Kisha Mtume (Rehma na Amani zimshukie) akaufananisha uigaji huo na ufuasi huo kwa mataifa yaliyotangulia, kwamba ikiwa mmoja wao ataingia kwenye shimo la kenge - ambaye ni mnyama mashuhuri anayefanana na mjusi^[5] - basi Waislamu wengi wangalifuata. Na Mtume Alichagua pango la Kenge kwa sababu ya taabu yake na harufu yake mbaya. Lengo kuu ni kwamba ikiwa mataifa yaliyopita wataingia mahali pembamba, pabaya na penye harufu mbaya, basi mngaliwafuata wao, na hii ndio hali halisi ilivyo katika kuwaiga makafiri kwenye maasi, uovu na uasherati mambo ambayo akili sahihi ya haki inayachukia ^[6].

4-Maswahaba wakauliza: Je, unamaanisha Mayahudi na Manaswara, ewe Mtume wa Mwenyezi Mungu? Ni kuuliza kunakojulisha mshangao na kukashifu. Maswahaba walichukia sana kusikia kuwa baadhi ya watu katika umma huu watawaiga Mayahudi na Wakristo pamoja na upotofu walionao. Na baada ya Mwenyezi Mungu kutujaalia uwongofu na tauhidi. Yeye, amani iwe juu yake, akathibitisha kwa kusema; Kwani kama hawakuwa Mayahudi na Wakristo, watakuwa wakina nani.

Na habari hii kutoka kwa Mtume, amani iwe juu yake, ni ya jumla na makhsusi. Si Waislamu wote wanao wafuata mayahudi na wakristo, miongoni mwa waislamu wapo watu ambao ni wafuasi wazuri wa mtume amani iwe juu yake na wanavyuoni. Na wapo watu wa dini na uchamungu; Bali, kinachokusudiwa ni kwamba: kutakuwa miongoni mwenu watu watakaokuwa wafuasi wa mataifa yaliyo pita kabla yenu ^[7].

MAFUNDISHO

1- Mtume (Rehma na Amani zimshukie) aliwaambia maswahaba zake kwa kusema: “Mtafuata njia za walio kuwa kabla yenu” ijapokuwa Maswahaba walikuwa mbali zaidi na kuwafuata Mayahudi na Manaswara. Jambo hili lilidhihirika zaidi miongoni mwa waliokuja baada ya maswahaba, pia ni ushahidi wa umoja wa taifa la wafuasi wa Mtume Rehma na Amani zimshukie, na kwamba inatakikana kwa ummati Muhammad kushirikiana na kusaidiana katika kuifikia haki.

2- Mtume, rehema na amani ziwe juu yake, alitumia mifano na taswira za picha zinazoleta maana karibu na kuzithibitisha akilini kwa urahisi zaidi. Kwa hiyo walinganiaji na wasomi wanapaswa kutumia picha hizo za ajabu zinazoteka akili na Nyoyo.

3- Mtume, Rehema na amani ziwe juu yake, alijiepusha na kutaja majina ya makafiri na watu mafisadi, na akawataja tu kwa kusema: “Wale waliokuwa kabla yenu,” kwa hiyo inapendeza kutotaja majina yao isipokuwa kwa haja. Kama vile kuelezea visa vyao na habari ambazo msikilizaji anaweza akaonyeka kwazo.

4- Mtu atahadhari na kuwafuata wasiokuwa Waislamu katika mambo ya maisha yao wanayotengewa, kama vile chakula, mavazi, na mengineyo, pamoja na ibada za kidini, ibada na desturi. Bali aende kinyume nao kadri awezavyo.

5- Tulizana kwa Hadithi hii, kwani inatia nguvu moyo wa Muumini, kwani ina dalili za utume wake, amani iwe juu yake; Haya yalitokea miongoni mwa Waislamu kwa kuwafuata makafiri katika mambo ya dini yao na mambo yao ya kidunia. Hili ni katika mambo yanayotuzidishia imani yetu kwa Mwenyezi Mungu na Mtume wake, Mwenyezi Mungu amfikishie rehema na amani.

6- Mtume (Rehma na Amani zimshukie) alitahadharisha juu ya kufuata njia mbaya za waliotutangulia, na katika kutahadharisha juu ya kuiga na kufuata Sunnah ni kuzidisha madhehebu yenye ushindi inayoonekana, kuyaimarisha na kuimarisha imani; je, wewe Unataka kuwa katika kundi gani?!

7- Katika Hadith, kuna ishara juu ya maafa ya kuiga, na matokeo mabaya ya kuiga, na mara ngapi kuiga kumewasababishia waislamu misiba na matatizo, na kupoteza utambulisho wa vizazi, na kuangamia kwao. katika utambulisho wa upotofu na uozo!

8- Mfano wa wafuasi kuingia kwenye shimo la kenge unaonyesha kwamba baadhi ya matendo yao yanakataliwa na maumbile na akili inakataa, lakini baadhi ya Waislamu wanawaiga. Mwenyezi Mungu asifiwe kwa neema ya akili na imani.

9-Qur’an na Sunnah zinaonyesha kuwa bado kuna kundi katika Ummah huu ambalo linashikamana na haki mpaka kusimama Qiyaamah, ^[8] Na kwamba Mwenyezi Mungu bado anapanda mbegu katika dini hii anayoitumia ndani yake kwa kumtii. ^[9] Na wala hawaafikiani kwenye upotevu ^[10], kwa hivyo Muislamu awe na shauku ya kuwa miongoni mwao.

10-Maswahabah, Mungu awawie radhi, wamekemea kuwaiga na kuwafuata Mayahudi na Wakristo, na imedhihirika dalili ya upotofu na kupotea kwao. Hapana shaka kuwa mwenye kuwaiga ni mjinga zaidi na mpotevu zaidi kuliko wao. Kwa sababu aliwafuata watu wa upotofu na wajinga, baada ya kumdhihirikia haki na uwongofu.

11-Mshairi akasema:

Na mwenye kutaka Uislamu kuwa ni Dini basi atakuwa, na fungu kubwa katika nyumba mbili zitakazobaki na hazitaangamia.

Na mwenye kuitafuta dunia, na kuifanya kuwa ndio makazi yake = basi amepata hasara kubwa na mzani wake utakuwa mwepesi.

12-Tunacho kibla ambacho tunaimarisha utukufu wake na kutahadhari = Na tunatamani katika kukilinda hata kupigwa na  na kutuchoma visu kwa ajili yake.